Sociale woningbouw in Maartensdijk

door Henk van de Bunt

De gesprekken over aantallen (nieuwbouw-)woningen in de gemeente De Bilt zullen ook met het aanbreken van het zomerreces zowel in als buiten de gemeenteraad niet verstommen. Ook over de locaties, waar die broodnodige woningbouw dan dient te worden gerealiseerd, is het laatste woord nog niet gesproken.

Eind 2018 werd de notitie 'Uitgangspunten woningbouwambitie' vastgesteld als kader voor integrale selectie en ontwikkeling van woningbouwlocaties. In die notitie is ook de woningopgave in de periode 2016-2026 in de gehele gemeente De Bilt vastgelegd. Van de daarin genoemde 845 woningen zouden in totaal minimaal 450 aan sociale huurwoningen dienen te worden gebouwd in de periode 2016-2030.

Nieuwe woningen
In een (volgens belangengroepen niet vrijgegeven) RIGO-rapport wordt gesteld dat met name in de kernen De Bilt en Bilthoven behoefte is aan nieuwe woningen. In de notitie ‘Aanvullend Woonbeleid, Van Woningwet naar gemeentelijk beleid’ van april 2016 is een overzicht gegeven van de gerealiseerde woningen in de periode 2006 - 2015, waaruit blijkt dat met name in Maartensdijk, al relatief veel (92%) sociale woningbouw is gerealiseerd; (90) ten opzichte van het totaal aantal nieuwe woningen (98) en in overig De Bilt maar 15% (47 van de totaal 307 nieuwe woningen). Belangengroepen stellen op basis van deze cijfers dat de kern Maartensdijk de laatste jaren al is gebruikt voor sociale woningbouw en vinden dat het tijd wordt dat ook andere kernen sociale woningbouw voor hun rekening nemen.

Impuls
Begin mei verscheen op de site van onlinemuseumdebilt.nl een plot ‘sociale woningbouw in Maartensdijk’. Anne Doedens schrijft daarover: ‘Vaak bouwden landgoedeigenaren woningen voor hun personeel op hun landgoed. In het midden van de negentiende eeuw kwam er aandacht voor goede woningen voor ‘de minder bedeelde klasse’; de armen en arbeiders. De sociale woningbouw kreeg een impuls toen de overheid zich ermee ging bemoeien. In 1902 kwamen de Woningwet en de Gezondheidswet tot stand’.

Buurtje
Anne vervolgt met een verhaal over woningen in de categorie arbeiders- en armenwoningen en verwijst daarbij o.a. naar het zgn. Armenbuurtje van Maartensdijk: ‘Dit rijtje in het zogenaamde ‘Armenviertel’ van de kerk werd ”t Armenbuurtje’ genoemd. Het Armenviertel was een stuk grond tussen de Nieuwe Wetering, de Bantamlaan (vroeger Kloostersteeg) en de Aanlegsteeg. Hier lieten boerenarbeiders kosteloos hun vee grazen. Achter de huisjes stond tot 1951 een gemeenschappelijke waterpomp. Dat jaar werden de huisjes op het waterleidingnet aangesloten. In 1980 werden de woningen ingrijpend gerenoveerd en gemoderniseerd. Dat gebeurde in opdracht van de toenmalige eigenaar J.M. Fentener van Vlissingen. De woningen werden verbouwd tot één ééns-gezinswoning en drie ‘één- en tweegezinswoningen’.

Molenweg en Rode Dorp
In 1922 werd in Maartensdijk door de lokale woningbouwvereniging aan de Molenweg een aantal sociale huurwoningen gebouwd. Doedens: ‘In de vroege twintigste eeuw werden verenigingen opgericht om te voorzien in de grote behoefte aan woningen voor de arbeidende klasse. In 1922 bouwde de Woningbouwvereniging Maartensdijk de eerste sociale huurwoningen van Maartensdijk aan de Molenweg 51-61 en 50-56. Het waren huizen met een vriendelijk ontwerp, met bij ieder huis een stenen kippenhok en kippentrappetje’. Uit dezelfde tijd stammen de woningen langs de Maartensdijksevaart in Groenekan. De woningen werden gebouwd voor het personeel van de Eskem. Ze maakten deel uit van een grotere ontwikkeling. Twee jaar eerder, vanaf 1920, was begonnen met de aanleg van een villawijk op delen van het landgoed Voordaan. Deze wijk kreeg vanwege de aanwezigheid van een paar witte huizen de naam het Witte Dorp. In deze periode liet de gemeente, zowel vanwege de verkeersveiligheid als voor de verbetering van de volksgezondheid, groot onderhoud plegen. De Groenekanseweg werd verbreed, er werd riolering aangelegd en de sloot aan de zuidzijde werd gedempt. Tegelijkertijd werden de bruggen over de Groenekanse Wetering gebouwd, zodat de nieuwe villawijk bereikbaar werd. Vreemd genoeg ontwikkelde Groenekan zich pas echt tot dorp, nadat de treinhaltes werden opgeheven.