Expeditie Doggersbank

17 juli 2017, 12:00 Algemeen Sport

door Walter Eijndhoven

Wie denkt dat de Noordzee slechts een grote, vervuilde, woelige bak water is, komt bedrogen uit. 'Stichting Duik de Noordzee schoon' wil graag laten zien hoe mooi onze eigen Noordzee is en stelt sportduikers in staat naar wrakken te duiken en tegelijk een bijdrage te leveren aan een beter leefmilieu op deze wrakken.

Zondag 25 juni kwam Willem Heijdeman uit Hollandsche Rading weer terug van een duikexpeditie naar Nederlands' meest afgelegen natuurgebied, de Doggersbank. De tocht was georganiseerd door 'Stichting Duik de Noordzee schoon', met als doel meer aandacht te genereren voor al het moois onder het wateroppervlak van onze eigen zee.

Mammoeten
'Een groepje wrakduikers startte een aantal jaar geleden de 'Stichting Duik de Noordzee schoon' en is inmiddels uitgegroeid tot een club waar je niet meer omheen kunt als het over het belang van de Noordzee gaat', vertelt duiker Willem Heijdeman. Hij vertelt verder: 'Een van onze doelstellingen is sportduikers te informeren over de cultuurhistorische en biologische aspecten van de wrakken op de Noordzeebodem en informeren wij hen over de gevaren van visnetten die massaal op de wrakken zijn achtergebleven'. Helaas is de Noordzee bij veel mensen alleen bekend als een drukbevaren vaarroute en dat er veel olie- en zandwinning plaatsvindt, maar dat er ook nog mooie stukken natuur onder het wateroppervlak aanwezig zijn, is minder bekend. Heijdeman: 'Veel mensen denken ook dat de Noordzee er altijd is geweest, maar 10.000 jaar geleden was deze zee gewoon een stuk land. In die tijd kon je van Nederland naar Engeland lopen, over de grasvlakten. Mammoeten, wolharige neushoorns en reuzenherten liepen hier vrij rond. Zo'n 6.000 jaar geleden smolt het ijs en verdween het topje van de Dogger Heuvels als laatste onder water en ontstond de huidige Noordzee. En daar zijn wij onze laatste duikexpeditie ook weer geweest, de Doggersbank, ongeveer 350 kilometer ten noordwesten van Nederland'.

Doggersbank
De Doggersbank spreekt veel duikers erg tot de verbeelding. Duiken op de Noordzee is al niet iets voor de meeste duikers, maar de Doggersbank is wel héél speciaal. 'Met een boot is het een hele dag varen voor je er bent, maar als je er dan eenmaal bent voelt het als een ontdekkingsreis op een plek waar nog weinigen zijn geweest', vertelt Heijdeman. In de loop der tijden zijn veel schepen vergaan op de Noordzee, tijdens vliegende stormen. Ongeveer 11.000 van deze wrakken liggen nog op de bodem van de Noordzee en ook op de Doggersbank ligt een aantal wrakken. Zij vormen mooie natuurplekjes voor het onderwaterleven. Vissen, koralen, zeesterren en ander zeeleven nam bezit van de wrakken. Heijdeman: 'Als je dat laat zien aan belangstellenden, denken zij dat de hele zee stikt van het leven. Niets is minder waar. De wrakken worden omringd door een grote kale zandvlakte, waar misschien een platvis zich nog thuisvoelt, maar waar een mooie zeebodem nauwelijks meer bestaat'. Dankzij intensieve visserij met de zogenaamde boomkor, een trechtervormig sleepnet dat aan beide kanten naast het schip door het water werd gesleept en waarbij vissoorten werden gevangen die in, op of net boven de bodem leven, werden enorme hoeveelheden platvis gevangen. 'Aan die sleepnetten zaten zware kettingen die over en door de bodem sleepten, zodat alles werd omgewoeld en veel leven verloren ging. Gelukkig is deze intensieve visserij vanaf 2015 bijna verdwenen en zijn de vissers overgegaan op pulsvisserij, waarbij vissen worden opgeschrikt door een elektrische stoot en zij zo de netten in zwemmen. Gelukkig blijft de bodem dan onberoerd', vertelt Heijdeman.

Nieuwe diersoorten
Al die vissersschepen laten veel netten achter in zee. Voor de Stichting een enorme klus om al die visnetten te verwijderen. In tien dagen tijd haalden vrijwillige duikers zo'n 6.000 kilo uit het water, een zware taak. Behalve het verwijderen van deze visnetten, wordt ook gefilmd op locatie en werken biologen samen om nieuwe diersoorten op naam te brengen. Heijdeman: 'Op het schip werken alle vrijwilligers samen, van loodgieter en hoogleraar tot cameramensen. Tijdens de reis, vorige maand, ontdekten biologen drie nieuwe soorten naaktslakken en acht diersoorten moeten wij nog determineren, waaronder een zeester'.

Dankzij deze duikreizen wordt steeds meer bekend van het Nederlandse onderwaterleven. Ook vanuit de politiek ontstaat langzamerhand meer interesse in deze nog onbekende terreinen. De Klaverbank, een zeegebied van 720 km2 ten zuiden van de Doggersbank, wordt nu beschermd gebied.

Wie meer wil weten over de stichting: www.stichtingduikdenoordzeeschoon.nl

Zeeduivel op Doggersbank. (foto Udo van Dongen)

Sportduiker Willem Heijdeman bij de vangst. (foto Cor Kuyvenhoven)