Documentaire over de Biltse Grift

De Zeistenaren Kees Kort en Pieter Veraart zagen een oude luchtfoto van de 'haven van Zeist'. Zij vroegen zich af waar ze die dan wel moesten zoeken en ontdekten dat de Grift in het verleden een belangrijke vaarweg was die vanuit Zeist via De Bilt naar Utrecht ging.

door Henk van de Bunt

Op zoek naar de geschiedenis van de Grift maakten zij de tocht over de Grift van Utrecht naar Zeist opnieuw. Voor het Biltse gedeelte werkten zij samen met Lies Haan-Beerends en hun gezamenlijke naspeuringen leidden tot een binnenkort te vertonen documentaire.

Waterloop
Het gegeven 'de haven van Zeist' prikkelde de beide heren op zoek te gaan naar die eeuwenoude voor de economie van Zeist van vitaal belang zijnde vaarweg. Bestaat die nog? Of is in ieder geval de loop ervan te achterhalen. Was de Grift nog bevaarbaar? De tocht startte in Utrecht met een motorsloep. Op enig moment moest de sloep een kano worden, om zo de bruggen onderweg te kunnen passeren. En zo nu en dan moest ook die het water uit en moest die een stukje over land gedragen worden om verderop weer de loop van de Grift te volgen. Uiteraard leidde de tocht ook langs De Bilt. De Zeister en Biltse Grift is een en dezelfde waterloop.

Biltse Grift
Al weer een aantal jaren geleden werd er een historische route door Het Kloosterpark in De Bilt gemaakt. Met een aantal borden op verschillende plekken in de wijk worden aan de hand van foto's van lang geleden wetenswaardige en leuke verha­len verteld over het Kloosterpark. 
Met name de oude foto op paneel 7 van De Biltse Grift zou zo maar gisteren genomen kunnen zijn; zo weinig is daar veranderd. De Biltse Grift loopt over een afstand van ruwweg 10 kilometer vanaf de stad Utrecht naar Zeist. De Biltse Grift werd ook wel Biltsche vaart genoemd. Op De Biltse Grift werd ook het water geloosd van de in de buurt gelegen wasserijen. In 1972 werd De Grift uitgebaggerd, waarbij in de verontreinigde grond kistenvol munitie uit de Tweede Wereld Oorlog werden gevonden. De Biltse Grift werd bevaren door onder andere gierschippers, die stadsgier uit Utrecht aanvoerden. De gier werd door de stadsreinigingsdienst van Utrecht uit de talrijke beerputten gepompt en over de weilanden verspreid.

Belang
Lies Haan-Beerends wijst op een artikel, verschenen in 'De Biltse Grift' (het blad van de Historische Kring D'Oude School) van september 1997, waarin Ellen Drees uitvoerig over De Biltse Grift vertelt: 'Veel inwoners van onze gemeente zullen misschien niet eens weten waar de Grift zich bevindt. Niet verwonderlijk, want sinds het begin van deze eeuw heeft de Biltse Grift aan belangrijkheid steeds meer ingeboet. De Grift (van Zeist naar Utrecht) liep door maar liefst vier gemeenten, te weten Zeist, De Bilt, Maartensdijk en uiteindelijk Utrecht. Inmiddels zijn dit er drie, omdat Maartensdijk in 1954 haar grond nabij de Utrechtseweg heeft moeten afstaan aan Utrecht en De Bilt. De Bilt was in de eerste helft van de zeventiende eeuw nog maar een kleine agrarische gemeenschap van nog geen 500 inwoners. In de dorpskern was een kleine concentratie van gebouwen. De rest van de bewoners woonde in boerderijen die verspreid lagen over het grondgebied van De Bilt. De stad Utrecht was het meest nabijgelegen handelscentrum, waar boeren hun overschotten konden verkopen en goederen, die niet voor handen waren in De Bilt, konden aanschaffen. Handkarren, hondenkarren en in een enkel geval paard-en-wagen waren de voornaamste transportmiddelen om goederen te vervoeren. Door het graven van de Biltse Grift was het mogelijk geworden om grotere vrachten over water te vervoeren'.

Documentaire
Met medewerking van o.a. de Historische Kring D' Oude School in De Bilt in de persoon van Lies Haan-Beerends hebben Kees Kort en Pieter Veraart de documentaire 'Bestemming: De haven van Zeist' gemaakt. Deze documentaire zal op maandag 5 oktober in één van de bioscoopzalen van Figi in Zeist in première gaan. Iedereen kan daar bij zijn en tevens kan men in het bezit komen van de documentaire, waardoor gelijker tijd de realisatie van de documentaire wordt gesteund. De documentaire wordt namelijk gemaakt op vrijwillige basis en op dit moment is er nog geen volledige dekking van de productiekosten. Door belangstelling te tonen voor deze documentaire draagt men indirect bij aan het tot leven brengen van een boeiend deel van de Zeister en Biltse geschiedenis.

Aanmelden
Belangstellenden kunnen voor-intekenen op de filmvertoning en op de uit te brengen DVD door een e-mail te sturen naar voorzitter@historischekringdebilt.nl . De documentaire zal ook in De Bilt te zien zijn: op woensdag 11 november om 10.00 uur in de bibliotheek in het Lichtruim in Bilthoven. Voorafgaand aan de filmvertoning zal een inleiding worden gegeven over het tijdsbeeld waartegen de aanleg en ontwikkeling van de Grift plaatsvond.