Indrukwekkende 4-Meiherdenking in Maartensdijk

door Henk van de Bunt

Naast de herdenking bij Jagtlust in Bilthoven was er dit jaar ook een herdenking in de St. Maartenskerk in Maartensdijk.

Wethouder Pim van de Veerdonk opende de bijeenkomst: ‘Onze grondwet is er een van verdraagzaamheid en tolerantie en biedt een plek voor velen. Je kunt hier doen en laten wat je wilt en zeggen wat je wilt; je bent hier vrij. Wij gedenken ook zij die hebben gevochten voor onze vrijheid en degenen die in verzet kwamen. Die hun moed met de dood moesten bekopen. Op 4 mei gaan mijn gedachten altijd naar mijn ouders. Mijn vader was bijna 17 toen de oorlog uitbrak en werd opgeroepen voor de Arbeitseinsatz; is jaren ondergedoken op een boerderij in Drenthe. Een gesprek over alles wat hij heeft meegemaakt kwam er niet, hij overleed toen ik 14 was, maar ik herinner me nog goed dat hij mij wel eens meenam naar een collega. De mannen praatten over vroeger, zwegen naar ons, de nieuwe generatie. Die collega was Wim Roessingh, naar later bleek een verzetsman, wiens motto ‘Geven aan anderen is de grootste vorm van vrijheid’ was. Dat grote zwijgen zagen we ook bij een goede huisvriend van de ouders van mijn vrouw, waar wij elke zondag kwamen; opgepakt in de razzia van Putten samen met zijn vader en broertje. Hij kwam als enige terug uit het concentratiekamp en heeft er nooit over willen praten’.

Eikensteeg
Wil Leewis vertelde over ‘Jacob Kramer - hij werd Job genoemd - , de vierde van de twaalf kinderen van Arris Kramer en Elbertje van Bloemendaal. Zijn jongste zus Pietje, nu 87 jaar, is de enige nog in leven zijnde Kramer van die generatie. Zij was ten tijde van de razzia een meisje van nog maar 8 jaar. Maar zij herinnert zich nog veel, ook dankzij de verhalen van haar oudere broers en zussen. Zij is vanavond niet bij ons, omdat zij deelneemt aan een herdenking in Ladelund. Job werd in 1944 opgeroepen voor de arbeidsinzet, maar mocht het 25-jarig huwelijk van zijn ouders aan de Eikensteeg nog bijwonen. Daarna besloot hij onder te duiken; zijn vader vond onderduiken op de Eikensteeg te riskant en regelde adressen bij familieleden in Maartensdijk, Garderen en ten slotte Putten. Job zat in Putten ondergedoken bij zijn oom en tante en zijn neef Aalt Arendse en werd samen met Aalt en nog 4 andere ooms en neven weggevoerd; alleen Aalt kwam terug. In Kamp Amersfoort en Kamp Neuengamme werden de uit Putten weggevoerden gedegradeerd tot nummers. Job werd in Amersfoort nummer 82-93 en in Neuengamme nummer 56-9-18. We zien dat terug in de documenten die mijn schoonmoeder in 2013 ontving. Van de persoonlijke bezittingen van Job rest alleen nog de omschrijving: ‘een wit zakhorloge met witte ketting en 8 Nederlandse munten’.

Oekraïne
De Oekraïense Yuliia Merchalova is twee jaar geleden met haar zoon Kyryl en haar moeder naar Nederland gekomen: ‘Wij komen uit Tsjernihiv, een stad in de buurt van Kiev. Ik, mijn man en zoon verlieten de stad voor de bezetting. Mijn moeder en andere familieleden bleven in de stad en woonden in de kelder. Zoals elke moeder droomde ik van een andere jeugd voor mijn kind, maar de oorlog besliste voor ons. Elke dag valt Rusland Oekraïense steden aan en doodt onschuldige kinderen en mensen. Mijn vader en oom vechten voor ons Oekraïne en ik weet dat ons leger hulp nodig heeft. Ik weet dat Nederland Oekraïne veel helpt, financiële en militaire hulp biedt en dat is voor ons heel waardevol. We waren dankbaar dat Nederland een groot aantal Oekraïners heeft opgenomen. Ik en mijn familie zijn geaccepteerd door een Nederlandse familie en daar zijn we hen erg dankbaar voor. Zondag 5 mei is het Pasen in Oekraïne en ik hoop op Gods zegen, dat er eindelijk een einde komt aan deze verschrikkelijke oorlog. Vandaag is het Memorial Day voor de slachtoffers van de oorlog. Ik wens jullie vrede en vrijheid toe, zodat er geen oorlog naar jullie huis zal komen.

Verzorger
Lennart Fijen werkt als humanistisch geestelijk verzorger bij Defensie en vertelde over een voorval uit 2016: ‘Ik verbleef van augustus t/m december in Mali, in de hitte van de Sahel voor een VN-vredesmissie om Nederlandse militairen bij te staan en waar nodig hen troost en inspiratie te bieden. Twee Nederlandse families hadden de kans gekregen om onder begeleiding van Defensie af te reizen naar een stadje aan de oevers van de Niger-rivier, waar de meeste Nederlandse militairen verbleven. Het waren families die op zoek waren naar de plekken waar hun zoon, partner, broer en vriend hun laatste weken, dagen, uren en minuten hadden doorgebracht. Ze kwamen om, zo dicht als mogelijk, terug te zijn bij wat ze een jaar ervoor voorgoed verloren waren. Namelijk René en Ernst - Apache-piloten - die op 17 maart 2015 stierven toen hun helikopter neerstortte, 30 en 26 jaar oud, ver weg in een woestijn in Mali. Niet eerder zag ik zulk rauw verdriet; de schreeuw die klonk uit het binnenste van één van de familieleden, galmt tot de dag van vandaag na. Wanneer een militair kiest om te dienen, kan niet alleen het hoogste offer van hem of haarzelf worden gevraagd, maar ook van diegenen door wie ze worden liefgehad’.

Het slotwoord van de bijeenkomst in het kerkgebouw werd gesproken door de plaatselijke predikant ds. A.J. Speksnijder. Naast muzikale bijdragen van een Projectkoor en een op piano begeleide fagottiste was er een gedicht van Bas en Arshiva. Daarna vertrokken de aanwezigen met stille trom van Thijs de Bie naar het Maertensplein, waar Muziekvereniging Kunst en Genoegen koralen speelde. Westbroeker Matthias Nagel verzorgde het taptoesignaal, er volgden twee minuten stilte en na het zingen van twee coupletten van het Wilhelmus legden wethouder Van de Veerdonk en zijn vrouw namens het gemeentebestuur en Anja Donker en Coby Merkens namens het Comité Herdenken en Vieren (in oprichting) een krans. Als laatste droegen Hanna, Wim, Olivia en Lyve gedichten voor.