Bosdunning Ridderoordse Bos

door Henk van de Bunt

In november start Utrechts Landschap met de bosdunning in het Ridderoordse Bos. Het betreft met name het gedeelte gelegen ten noorden van de Provincialeweg N234 en ten westen van de Eyckensteinselaan, ook bekend als de Opstal. Vanwege het afhandelen van stormschades van afgelopen jaar moest het zaagwerk opgeschoven worden naar dit najaar.

Boswachter Martijn Bergen: 'Je kunt merken dat er een groeiende belangstelling is voor natuur dichtbij. Mensen zijn echt geïnteresseerd in de natuur in hun leefomgeving en willen er veel meer over weten. Als boswachter juich ik dat natuurlijk toe. Natuurbeheer is een vak en daar vertel ik graag over. Het mooiste in mijn beroep is dat we in een heel drukke provincie toch nog zoveel natuurwaarden weten te behouden en te verkrijgen'.

Ridderoordse bos
'Dit door grove den gedomineerde grote bosgebied wordt gekenmerkt door een vrij kleinschalig karakter, met afwisselende bospercelen. Het aandeel staand en liggend dood hout neemt de komende jaren verder toe. Dode grove den heeft al geresulteerd in de vondst van een voor Nederland onbekende insectensoort. Dood naaldhout is ook van groot belang voor bijvoorbeeld de zwarte specht. Verspreid zijn opstandjes lariks en fijnspar aanwezig. Aan beide soorten zijn tal van zeldzame paddenstoelen gebonden. Naaldhout is ook van belang als horstboom voor boomvalk, havik, sperwer en buizerd. Verspreid door het bos zijn open ruimtes aanwezig bestaande uit heide, grasland, poel of akker. Deze open ruimtes en de overgangen naar het bos zijn niet alleen landschappelijk fraai, maar ook van groot belang voor de biodiversiteit.'

Dunning
'Het bosbeheer van Utrechts Landschap is erop gericht om de oude monoculturen geleidelijk om te vormen tot een gevarieerder bos met meer inheemse soorten en een hogere biodiversiteit. Een belangrijk onderdeel van bosbeheer is de bosdunning. Bij een bosdunning worden bepaalde bomen weggehaald, zodat andere bomen meer ruimte krijgen. Dit kan meerdere redenen hebben, zoals bevorderen van inheemse boomsoorten door exoten te verwijderen, meer licht op de bodem te creëren, waardoor de ondergroei zich beter kan ontwikkelen en biodiversiteit vergroten door bomen te ringen of achter te laten wat voor meer dood hout, insecten en vogels in het bos zorgt. Ook het vergroten van variatie van soorten en structuur, alsmede de natuurlijke verjonging en het bevorderen ervan door het creëren van open plekken'.

Ringen
Tijdens de dunning zal een aantal bomen 'geringd' worden. Deze bomen zullen dan sterven wat voor meer dood hout in het bos zorgt. In dood hout leven veel verschillende insecten. Vogels zoals de boomklever en specht profiteren hier van. Het uiteindelijke resultaat is nu al zichtbaar op veel plekken in het Ridderoordse Bos. In de afgelopen vijftig jaar heeft het zorgvuldige bosbeheer ervoor gezorgd dat er een gevarieerd en oud bos is ontstaan. Er zijn oude eiken, beuken en douglassen te vinden. Met de dunning wordt de variatie en structuur nog verder ontwikkeld. Het ringen van een boom houdt in dat de bast rondom een boom verwijderd of gekerfd wordt met als doel de neerwaartse sapstroom te onderbreken zodat de boom afsterft. De voedingsstoffen afkomstig van het groen kunnen immers niet meer naar de wortels doorstromen waardoor ze geen nieuwe voedingsstoffen meer krijgen. De opwaartse sapstroom blijft doorgaan. De boom wordt dus steeds zwakker en sterft uiteindelijk af. Martijn Bergen: 'Dit doen we dit uitsluitend, omdat het gehele Nederlandse bos relatief jong is. Zodra er echt ouderdom (2-,3-,400 jaar etc.) in t bos komt laten we dit achterwege, want we hebben liever natuurlijke sterfte. Die treedt echter pas vanaf die hogere leeftijden op. Dus we helpen bepaalde soorten een handje in de goede richting door dood hout te 'maken'.

Werkzaamheden
Bij het dunnen wordt een houtoogstmachine gebruikt. Ondanks de grote omvang beschadigen de machines met hun brede banden en de lage wieldruk de bosbodem minimaal. Wel wordt er gekeken naar minimale aan- en afrijroutes. Bij de afvoer van de stammen raken de paden mogelijk beschadigd. Het Utrechts Landschap vraagt om begrip en zorgt er voor dat de wandelpaden snel na het werk weer in orde komen. Na de bosdunningswerkzaamheden kan een ieder genieten van een gevarieerder bos met een rijke leefomgeving voor planten en dieren.