Canadese bevrijdingsleger in Maartensdijk

door Henk van de Bunt

Op 5 mei was het 74 jaar geleden, dat Nederland werd bevrijd. Op maandag 7 mei 1945 reden de bevrijders Maartensdijk binnen. Koos Kolenbrander ging - in 1994 - met twee foto's uit de verzameling van Hans Stevens op zoek naar mensen in het dorp die de bevrijding hebben meegemaakt. In een artikel uit 1994 vertelt hij over het 'met open armen ontvangen' van het bevrijdingsleger.

Kolenbrander: 'Spoedig na de landing van de geallieerde legers in juni 1944 in Normandië, wordt de bevolking in de bezette gebieden via strooibiljetten uit geallieerde vliegtuigen geïnformeerd over de op handen zijnde bevrijding. De laatste zin van een zorgvuldig bewaard - boven Maartensdijk gedropt - strooibiljet luidt: 'Het groote ogenblik is nu aangebroken. Kwijt U van Uw taak. Als allen hun aandeel riemen zal de bevrijding van Nederland binnen korte tijd kunnen worden volbracht. Leve Nederland!'

Polar Bears
'Op maandag 7 mei 1945 kwamen vanuit Utrecht als eersten de Engelsen in Half Tracks Maartensdijk binnenrijden. Half Tracks zijn licht gepantserde voertuigen met achter rups- en voor luchtbanden. Op het linker voorspatbord van de wagens stond een ijsbeer afgebeeld. Dit was de mascotte van de Polar Bears. De divisie behoorde tot de Second British Army, die toegevoegd was aan het Canadese bevrijdingsleger. Langs de Franse kust waren The Polar Bears via België de provincie Zeeland binnen gekomen. Sommige mensen herinneren zich, dat enkele van de Engelse militairen in Schotse rok gekleed gingen'.

Ontwapenen
De bevrijding van Maartensdijk verliep zonder gevechtshandelingen. De taak van de Engelse militairen bestond uit het ontwapenen van de Duitsers. Meestal werd contact gezocht met een commandant van de betreffende Duitse militaire eenheid. De soldaten werden uit het dorp naar een terrein achter Eyckenstein gebracht. De afgenomen wapens werden verzameld en afgevoerd of vernietigd. Als voorzorg tegen opstand onder de soldaten mochten sommige van de Duitse officieren nog tijdelijk een wapen bij zich houden. Voordat de Engelsen kwamen, had een aantal Duitse soldaten, die ingekwartierd waren op de boerderij van Van Zijtveld achter aan de Molenweg (tegenwoordig Planetenlaan) zelf hun wapens achter op het weiland moeten laten.

Eyckenstein
Over het landhuis in de Tweede Wereldoorlog vertelt Lex van Boetzelaer: 'Rond de Tweede Wereldoorlog is Eyckenstein door legermachten gevorderd geweest. Vlak voor de oorlog door het Nederlandse leger, gedurende de oorlog door het Duitse leger en na de oorlog door het Canadese leger. Er is niet heel veel bekend over deze periode, maar enkele sporen hebben de militairen achtergelaten. Zo heeft iemand een keer met een sabel een haal over een wandkleed gemaakt, die nu nog steeds zichtbaar is. Misschien moest er gecontroleerd worden of er geheime ruimtes waren. In de jaren '60 en '70 is er veel munitie in de vijver gevonden, zoals bajonetten, pistolen, kogels en zelfs enkele pantservuisten, die door de E.O.D. (Explosievenopruimingsdienst) tot ontploffing zijn gebracht. Ondertussen is al dit oorlogstuig volledig opgeruimd. De glooiing tussen het pad achter het huis en de vijver is tijdens de oorlog deels opgehoogd met sintels, zodat er legervoertuigen geparkeerd konden worden'.

Inkerving
Lex vervolgt: 'Op 19 juni 1945 is de Canadese legereenheid The Seaforth Highlanders of Canada op Eyckenstein neergestreken, waarvandaan ze uiteindelijk in januari 1946 weer vertrokken zijn, waarna het huis aan de familie kon worden vrijgegeven. Twee dagen na aankomst op Eyckenstein heeft een van de Canadese soldaten zijn naam W. Foster in een beukenboom gekerfd, met daarbij het beeldmerk van zijn legereenheid. Dit beeldmerk, een gestileerde hertenkop, lijkt erg op dat van de Nederlandse Stoottroepen. Informatie die via het Ministerie van Defensie is verkregen, laat zien dat W.C. Foster waarschijnlijk de volledige naam is van de soldaat die de inkerving gemaakt heeft. W.C. Foster heeft van 18 december 1944 tot 18 juli 1945 bij The Seaforth Highlanders of Canada gediend. Via een Canadese organisatie is deze man een in de boeken teruggevonden, maar op een oproep heeft hij niet gereageerd. Waarschijnlijk is hij al overleden'.