Geestelijk vader Stolpersteine op bezoek in De Bilt

In 2019 is de Stichting Struikelstenen De Bilt opgericht. De struikelstenen, ofwel ‘Stolpersteine’ zijn ooit bedacht door de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Maandag 22 april was een bijzondere dag voor de stichting omdat Gunther Demnig zelf naar De Bilt kwam om hoogstpersoonlijk struikstenen te plaatsen.

Nadat hij op Gemeentehuis Jaglust was verwelkomd, legde hij op Dr. Letteplein 4 in De Bilt en op Soestdijkseweg 180, Leyenseweg 36 en Mozartlaan 23 in Bilthoven 18 struikelstenen. Gunther Demnig is in 1996 begonnen deze gedenktekens min of meer illegaal te leggen vóór huizen waarvandaan de bewoners door de nazi’s werden verdreven, gedeporteerd, vermoord of tot zelfmoord gedreven. Demnig noemt ze zo omdat je erover ‘struikelt’ met je hoofd en je hart en je een buiging maakt als je de tekst leest. Op de stenen (10 x 10 cm) zijn in een messing plaatje de naam, geboortedatum, plaats en datum van overlijden van het slachtoffer gestanst. 

Navolging
Het idee van deze Stolpersteine heeft grote navolging gekregen, zodat er nu verspreid over Europa al meer dan honderdduizend struikelstenen liggen. Natuurlijk veel op plaatsen waar je dat ook kunt verwachten, zoals Berlijn, Keulen, Hamburg, Frankfurt en in Nederland in Amsterdam, Gouda, Utrecht, Zwolle. Maar wanneer je er alert op bent kom je de struikelstenen ook tegen op onverwachte plekken. Ze worden meestal in de openbare ruimte gelegd. Gunther Demnig is nog altijd zeer actief met het zelf leggen van de Stolpersteine en hij reist daarvoor heel Europa af. Twee keer per jaar maakt hij een tour door Nederland, waarbij hij in een week in tien gemeenten de stenen komt plaatsen.

Stolpersteine
De struikelstenen worden met de hand gemaakt waarbij iedere letter met een stans in het messing wordt ingeslagen. Daarvoor bestaan inmiddels vier werkplaatsen, één daarvan bevindt zich in Amsterdam in de tuin van het Goethe-instituut aan de Keizersgracht. In Nederland kennen circa 175 gemeenten de struikelstenen, waaronder ook diverse in de provincie Utrecht. De Stichting Struikelstenen De Bilt heeft inmiddels 60 struikelstenen geplaatst waaronder 21 in Westbroek. In de Tweede Wereldoorlog werden ongeveer 130 inwoners van de huidige gemeente weggevoerd en omgebracht, alleen om wie zij waren. De legging vindt plaats in goede samenwerking met de gemeente De Bilt, het is immers de openbare ruimte waar de struikelstenen geplaatst worden. Ook de Liberaal Joodse Gemeenschap van Utrecht steunt en adviseert de Stichting.

Meer info over de struikelstenen in De Bilt is te vinden op www.struikelstenendebilt.nl; ook de levensverhalen van de slachtoffers, voor wie 22 april de struikelstenen zijn gelegd. (Evert Theunissen)