71ste Herdenking op Fort De Bilt

door Henk van de Bunt

Zaterdagavond 30 april zijn op Fort De Bilt voor de 71e keer na de Tweede Wereldoorlog de slachtoffers van het naziregime herdacht. De opkomst was indrukwekkend. Kransen werden gelegd door de burgemeesters Jan van Zaanen en Arjen Gerritsen, commissaris van de Koning de heer van Beek en door militaire autoriteiten. Daarna werden door nabestaanden en belangstellenden bloemen gelegd bij het monument en bij de naamstenen.

Fort De Bilt aan de Utrechtse Biltstraat is tijdens de oorlogsjaren door de nazi's gebruikt als executieplaats. Veroordeelde politieke gevangenen, maar ook slachtoffers van represailles of gevangengenomen verzetsstrijders waren er slachtoffer. Om dit blijvend in gedachte te houden is in 1949 de Stichting Herdenkingsmonument Fort De Bilt opgericht door de Utrechtse afdelingen van de Nationale Federatieve Raad van het Voormalig Verzet Nederland en de Nederlandse Vereniging van Ex-Politieke Gevangenen (expoge) in de Bezettingstijd.

Monument
In de oorlog werden op Fort de Bilt door de bezetters vele verzetsstrijders, gijzelaars en politieke gevangenen gedood. Soms na processen, maar ook zonder enige vorm van proces en vaak op zeer wrede wijze. Naast deze executieplaatsen is een bunker waarin gevangenen opgesloten werden. Deze bunker was voorzien van een eigen ventilator om lucht naar binnen te pompen en je moest deze gebruiken wilde je niet stikken. De mensen kwamen aan per vrachtwagen of lopend en werden soms al neergeschoten terwijl zij naar de bunker liepen. De weg naar deze executieplaats werd door velen na de oorlog benoemd als de bloedbaan.

Doelstelling
De doelstelling van de Stichting Herdenkingsmonument is o.a. de instandhouding van het sinds 1949 bestaande monument, de bunker en de omgeving en het organiseren van de jaarlijkse herdenkingsbijeenkomst. De Stichting onderhoudt ook de gedenkstenen met de namen van de gevallenen en is ook gesprekspartner bij de (toekomstige) ontwikkelingen rond Fort de Bilt.

Herdenking
Vlak bij het monument zijn de namen van de 140 gefusilleerden in steen aangebracht en is een grote luidklok geplaatst, afkomstig uit het voormalig Militair Hospitaal in Utrecht. Het zuidelijk deel van het fort is in bezit van het Rijk en wordt gebruikt door de Koninklijke Marechaussee. Vanaf 1946 wordt er jaarlijks een herdenkingsbijeenkomst georganiseerd op Fort de Bilt. De bijeenkomst begon met een ontvangst in één van de zalen van het nabij gelegen Hotel Mitland. Daarna liepen de aanwezigen naar de herdenkingsplaats. Na een korte toespraak volgde de 'Last Post' en twee minuten stilte.