Herinneringen aan de Gezichtslaan 49

Je komt vaker Nederlanders tegen in Frankrijk. Maar om op de vrijdagmarkt van Valbonne in gesprek te raken met een vroegere plaatsgenoot en te horen over de Kesslervelden en de baron Van Nagell en de barones Van Nagell-Van Haersolte van Hearst en de latere bewoners van Gezichtslaan 49 is toch wel het vermelden waard.

Voor de aanhang van SCHC kan Dé Kessler geen onbekende zijn. Want mede bij hem is de roemrijke geschiedenis van SCHC begonnen. Johann Heinrich Hermann Kessler werd in 1891 geboren in Garoet, in het toenmalige Nederlands-Indië en overleed in 1943 in Bilthoven, waar hij later was gaan wonen. Hij speelde voetbal, cricket en tennis. En goed ook. Hij debuteerde met 17 jaar in het Nederlands elftal en kwam tot 21 interlands. Ook als cricketspeler haalde hij het Nederlands elftal. Met tennis bereikte hij het finale enkelspel van het Nederlands kampioenschap. Hij was daarnaast ook een ontwikkeld man, jurist en gepromoveerd kunsthistoricus. En hij was rijk. Zijn fortuin had hij te danken aan zijn vader die op Java met de handel in olie veel geld verdiend had. 

SCHC
Toen hij omstreeks 1920 in Bilthoven kwam wonen kocht hij een groot stuk grond, bouwde een huis met tennisbaan en zwembad, Zomerland, en legde een cricketveld aan. In 1927 werd SCHC opgericht, de Stichtse cricket- en hockeyclub; de cricketafdeling kwam van de kant van Kessler, het hockey-deel van een zieltogende hockeyclub die op Heidepark speelde. Kessler zorgde voor de speelvelden, de ‘Kessler-velden’ zoals ze toen genoemd werden.Ook Dé Kessler werd na zijn overlijden begraven op Den en Rust. Zijn huis en grond aan de Gezichtslaan kwamen toen in handen van de baron en barones Van Nagell. Over Simonette Marie barones van Nagell-van Haersolte van Haerst valt het volgende te vertellen: Ze werd geboren in Den Haag. In 1937 trouwde ze met de baron Van Haersolte (ze hadden dezelfde overgrootvader en vandaar dezelfde naam), een societyhuwelijk. Haar man was een diplomaat, aanvankelijk in Parijs, later in Stockholm. Daar werd in 1938 een dochter geboren. In 1941 volgde de scheiding. In 1946 trouwde ze opnieuw, nu met baron Van Nagell, eveneens diplomaat, ook in Stockholm. Na zijn pensionering betrok het echtpaar de villa Zomerland in Bilthoven aan de Gezichtslaan 49 in Bilthoven. In het huis werden regelmatig kleine buurtconcerten gehouden.

Teckels
De barones was verder actief op kynologisch gebied, in het bijzonder hadden teckels haar aandacht. Ze werd voorzitster van de Nederlandse teckelclub. En van haar eigen teckels werd een film gemaakt, vanuit het perspectief van de teckels. Je kunt het je voorstellen: de fotograaf kruipend op de grond tussen de om hem heen spartelende teckels, hoogst interessant natuurlijk. In de tuin zal, van het ooit door de barones met zo veel zorg onderhouden teckelkerkhof, inclusief kleine grafmonumenten, geen spoor meer te vinden zijn. Wellicht nog wel van de bominslag, vermoedelijk bij hetzelfde bombardement dat Ben Trovato op de hoek van de Gezichtslaan verwoestte eind 1944. Jarenlang lag daar een groene zeemijn, die pas veel later toen het Rembrandtplein werd gebouwd werd geruimd. Waarom en hoe nu juist een zeemijn daar terecht kwam, is ook mij een raadsel. Verder is over de barones nog bekend dat haar huisknecht Johan heette, een gestreept vest droeg, zoals het een huisknecht betaamt, en wel van een slokje hield. Kinderen uit de buurt die in het zwembad mochten zwemmen -soms tussen de kikkers- maar daartoe zich eerst aan de voordeur moesten melden, herinneren zich dit nog. Evenals dat, wanneer het zeer warm was, de barones de kinderen op ijsjes trakteerde. Nadat zij haar huis verkocht had in 1968 of 69, liet zij een huis bouwen op de Vermeerlaan nr. 2. De naam Zomerland nam zij mee naar haar nieuwe huis, evenals de huisknecht. Zij overleed in 1990.

Baron
Maar bij een barones hoort een baron. En over deze baron valt meer te vertellen. Justinus, Egbertus, Hendericus, baron Van Nagell werd geboren op kasteel Schaffelaar in Barneveld. Het kasteel is bekend uit de lessen vaderlandse geschiedenis over Jan van Schaffelaar (de Hoekse en Kabeljouwse twisten waarbij Jan van Schaffelaar van de toren sprong om zijn medestrijders te redden. Thea Beckman schreef er een aardig boek over). In 1946 hertrouwde de baron met de hiervoor genoemde barones Van Haersolte. Deze baron was eveneens diplomaat, en eveneens in Stockholm. Daarvoor had hij gediend in Peking, Washington, St. Petersburg, Londen en Boekarest. Een ervaren diplomaat dus. In Stockholm maakte hij het begin van de Tweede Wereldoorlog mee. Tot zijn eigen onbegrip werd hij in 1941 door Van Kleffen (de minister van Buitenlandse Zaken) op een zijspoor gerangeerd, wel bleef hij zijdelings betrokken bij de ambassade. De post Stockholm was tijdens de oorlog namelijk van groot belang. Door de Zweden werden onze belangen met Duitsland behartigd. Met name financiële, zo blijkt uit het onderzoek door de Parlementaire Enquêtecommissie op 28 juli 1948, waarvan een uitgebreid verslag op internet te vinden is. Over zijn latere leven na Stockholm in Bilthoven heb ik geen gegevens gevonden. Hij overleed er in 1963.

Zomerland
Zomerland zelf moet een prachtige ouderwetse villa geweest zijn met een fraaie tuin. Een klein landgoed. Dé Kessler had immers een enorm stuk grond gekocht, en bij het huis een zwembad laten aanleggen, een tennisbaan en een cricketveld. Het huis zelf, riet-gedekt, met een lange oprijlaan vanaf de Gezichtslaan, bevatte 6 badkamers en zelfs een kleine balzaal. Later, toen het bewoond werd door de baron en barones Van Nagell, verrijkten hun levensgrote portretten de eetkamer. Aan de buitengevel van het huis hing een grote bel. En er was natuurlijk een koetshuis. Het had allure. Al zal het in de lange jaren dat de barones er nog alleen gewoond heeft, geleidelijk verwaarloosd zijn geraakt.

Twee families onder een dak
Ruim voor de dood van de barones werd het huis gesplitst en bewoond door twee families: de families Burmann en Eschauzier. Van het oorspronkelijke landgoed waren toen al grote stukken grond verkocht. De heer Burmann zat in het onderwijs, Frits Eschauzier was architect zoals zijn vader - Frits Adolf Eschauzier, hoogleraar aan de T.U. Delft -, die landelijk bekendheid genoot. In de ruime omgeving hier zijn nog wel enkele van zijn ontwerpen te vinden. Bijvoorbeeld een LTS in Hilversum of het gemeentehuis in Assen, al is dat wel heel ruim ver weg.                                

In 2021 is hun huis opnieuw verkocht. Het was Corinne Burmann, die mij in Valbonne op het bovenstaande attent maakte en zich het vroegere Zomerland met enige weemoed herinnerde. 

(Bernard Schut)

Luchtfoto van het Kesslerveld. Linksonder nog een deel van de tennisbaan en het zwembad van villa Zomerland. De grote andere villa’s werden door de familie-NV Propriëtas voor vrienden gebouwd. -  (Uit Het Wonder van Bilthoven SCHC 2006)

Gezichtslaan 45-47 anno 2022.  - [foto Henk van de Bunt]