Verhalen van de Maartensdijkse dorpschroniqueur op de beeldbank

door Henk van de Bunt

Koos Kolenbrander stopt met het schrijven van verhalen over de historie van Maartensdijk; 

De Historische Vereniging Maartensdijk (HVM) heeft sinds begin september een beeldbank, die speciaal voor het werk van Koos zal worden ingericht. Via de beeldbank van de HVM kan er straks ‘full text’ gezocht worden in zijn artikelen. Dat wil zeggen dat elke naam, die hij ooit in zijn verhalen gebruikt heeft kan worden teruggevonden. Een schatkamer voor historisch onderzoek en familieonderzoek.

Verhalen vertellen en opschrijven zit Koos Kolenbrander in het bloed. Koos en ‘het verhaal’ hoorden bij elkaar als Abraham en zijn Mosterd, de Koningin en haar eerste Kievitsei, Adam met zijn Eva en (partner) Nelly en haar Koos. Koos Kolenbrander is nu 73 en heeft na de basisschool eerst 7 jaar in de land- en tuinbouw gewerkt. Daarna werkte hij 20 jaar bij de Universiteit Utrecht bij personeelszaken, waar hij meer dan 2000 functiebeschrijvingen heeft gemaakt. In 1989 is hij begonnen met het schrijven over de historie van Maartensdijk e.o. Hij schreef meer dan 1000 verhalen, onder meer in de opgeheven Stichtse Post, De Bilthovense Courant en De Vierklank. Kolenbrander: ‘Kapper Hans Stevens en Anne Doedens waren indertijd begonnen met de rubriek ‘Oud Maartensdijk Belicht’ en ik ben ze in 1990 gaan helpen. Dit kwam door een oude foto, die Hans Stevens mij toen tijdens een knipbeurt liet zien van een onderscheiding die Jan de Rooy (een oud collega) van toenmalig burgemeester Schuller ontving bij zijn 40-jarig jubileum bij de toenmalige anjerkwekerij (van Gille). Ik had 7 jaar daar gewerkt en heb toen voor Hans Stevens het verhaal bij de foto geschreven’. 

Verhaal
Wanneer Koos iemand ontmoette, met iemand sprak, door iemand aangesproken werd of wanneer je Koos ergens naar vroeg, dan was bijna altijd de conclusie: ‘Daar zit een verhaal in’. Koos is weliswaar gestopt met schrijven, maar hij beantwoordt nog graag alle historische vragen die hem gesteld worden door De Vierklank, het Online Museum De Bilt en de Historische Verenigingen. Wanneer iemand voor een bepaald artikel iets wilde weten, startte een zoektocht veelal eerst bij Koos. Wanneer hij het niet weet werd de vraag bij Anne Doedens gedeponeerd: ‘Die moet het wel weten, want die heeft er in gestudeerd en les over gegeven’. Maar meestal was een verzoek en een bezoek aan Koos voldoende. Bijna feilloos wist hij het antwoord of wist hij het te vinden.

Mathildeprijs
In 2011 ontving Koos onder grote publieke belangstelling van familie, vrienden en relaties uit handen van toenmalig burgemeester Arjen Gerritsen De Mathildeprijs. Gerritsen bij die gelegenheid: ‘De prijs is er voor hen die zich belangeloos en vooral ook onopvallend hebben ingezet voor onze samenleving’. Volgens Gerritsen wordt geschiedenis niet alleen gemaakt door staatslieden, door landen en door oorlogen: ‘Geschiedenis - het verhaal van hoe het heden dat wij zo goed kennen zo gekomen is - wordt in de eerste plaats gemaakt door mensen van alledag, die zich in hun straat, in hun dorp of stad voortbewegen. Mensen die dingen doen waaromheen zich verhalen spinnen, die met het verloop van jaren de ontwikkeling van de omgeving beïnvloeden. Het is de kleine geschiedenis. Niet opgeschreven in wereldkronieken, maar gevat in het hart en het geheugen van mensen, overgeleverd in kleine studiekringen. Geschiedenis moet tastbaar zijn, de verhalen moeten je raken en je moet ze herkennen en daarvoor heb je vertellers nodig. Mensen die in staat zijn de krenten uit de pap te halen, die je binden met hun vertelling’. Volgens Gerritsen was Koos Kolenbrander toen al iemand die dat al heel erg lang kan én doet. ‘Al vanaf 1990 schrijft hij in de lokale pers over hoe het leven in en rondom Maartensdijk zich door de jaren heen ontwikkeld heeft. Al jaren in De Vierklank, daarvoor ook in andere lokale media’.

Chroniqueur
De Historische Vereniging Maartensdijk eert Kolenbrander op haar eigen, maar ‘specifieke’ manier. Jan Maasen is redacteur van het blad van de Historische Vereniging: ‘Door de kwaliteit en de omvang van zijn werk, vinden wij dat Koos met recht de titel ‘dorpschroniqueur van Maartensdijk’ mag voeren. Wij hebben contact gehad met Koos over (de) verhalen die hij over de geschiedenis van Maartensdijk geschreven heeft. Zowel Koos als de HVM willen deze verhalen graag op één plaats verzameld zien en voor iedereen toegankelijk gemaakt, zodat zijn kostbare werk ook in zijn geheel kan worden geraadpleegd en bestudeerd’. Eindredacteur Frank Klok vult aan: ‘Van al zijn werk heeft Koos mappen gemaakt waarin van elk artikel de afdruk, de gebruikte foto’s en eventuele reacties of toevoegingen zijn verzameld. Daarnaast heeft Koos allerlei historische wetenswaardigheden verzameld en op straatnaam en huisnummer gesorteerd’.

Beeldbank.
Klok en Maasen vervolgen: ‘De HVM heeft sinds begin september een beeldbank, die speciaal voor het werk van Koos zal worden ingericht. Koos vindt het een goed idee om zijn werk in deze beeldbank onder te brengen, omdat daarmee zijn verhalen openbaar toegankelijk zijn en voor altijd bewaard blijven. Ook het idee dat er systematisch in gezocht kan worden spreekt hem aan. Er wordt een werkgroep gevormd van vrijwilligers die de verhalen scannen en de overige gegevens voor de beeldbank toevoegen. Wie interesse heeft om daar aan mee te doen kan contact opnemen met de archiefwerkgroep van de Historische Vereniging Maartensdijk per mail (archief@historischeverenigingmaartensdijk.nl) of telefoon (06 22274054).