Sluitende begroting met pijnlijke maatregelen

door Guus Geebel

'Het is bijna onverteerbaar dat het Rijk met belastingverlaging komt en het geld maar niet uit kan geven, terwijl overal in Nederland gemeenten genoodzaakt zijn om belastingen te verhogen en bezuinigingen door te voeren', zegt wethouder van Financiën Dolf Smolenaers. 'Het komt voornamelijk omdat het Rijk taken naar de gemeente heeft toegebracht met het idee dat de gemeente het beter kan, maar er tegelijkertijd van alles van vindt en zegt hoe de gemeenten het moeten doen. We hebben zelf nauwelijks nog vrijheid over de manier waarop we de taken uitvoeren.'

Het college presenteert een sluitende begroting door bezuinigingen. 'Dat kan niet anders want we krijgen minder geld van het Rijk met name voor de Wmo en de Jeugdzorg. Voor het tweede jaar op rij moeten we meer bezuinigen. Tijdens de crisis hebben we ook al veel bezuinigingen te verduren gekregen. Het gaat bewoners en maatschappelijke organisaties veel pijn geven.' Wethouder Smolenaers noemt het een landelijk gegeven en hij zegt dat brieven van de VNG aan het kabinet steeds feller worden. 'We moeten nu gaan bezuinigen op nuttige dingen die we eigenlijk liever niet zouden doen. De lasten voor de inwoners blijven gemiddeld in 2020 wel ongeveer gelijk, maar dat komt omdat we bij de rioolheffing een te hoog tarief hanteerden, waar bewoners nu minder voor gaan betalen. De OZB gaat wel omhoog. Als we in betere tijden hadden gezeten, dan hadden we de rioolheffing omlaag gebracht en was er niets met de OZB gebeurd. Dan was het een lastenverlichting. Nu stijgt de OZB hier met 6,5 procent. Het totale bezuinigingspakket is 2,7 miljoen euro. De OZB-verhoging bedraagt 600.000 euro.

Groenonderhoud
'Het totale budget voor onze inwoners neemt wel toe, maar we schrappen een aantal belangrijke dingen voor Biltenaren. De openingstijden van de gemeentewinkel worden gehalveerd. Mensen moeten meer op afspraak regelen. Het is dus te merken bij de dienstverlening. Ook wordt bezuinigd op het groenonderhoud. In het coalitieakkoord is een verbetering van het groenonderhoud overeengekomen, maar daar gaan we 100.000 euro minder aan uitgeven. Voor het ambtelijk apparaat heeft het ook consequenties. Door de bezuinigingen bij de gemeentewinkel zullen er minder mensen nodig zijn. We snijden dus ook in eigen vlees. Politici houden ervan om leuke plannen te laten zien maar het is op dit moment niet mogelijk die plannen uit te voeren.'

Lange termijn
'Onze gemeente staat er financieel ook op de lange termijnniet best voor', aldus de wethouder. 'We moeten wel wat vet op de botten gaan krijgen. De problemen op de korte termijn worden veroorzaakt door het Rijk, maar de slechte financiële positie van deze gemeente heeft ook lokale oorzaken.  Wij kunnen niet zeggen we presenteren geen sluitende begroting en sluiten een lening af zoals een paar andere gemeenten dat doen. Als wij dat zouden doen verslechteren we onze positie nog verder, want we hebben al fors meer leningen dan andere gemeenten. Als je geen sluitende begroting hebt vererger je dat en betaal je vervolgens veel meer aan rente. Zodra de rente stijgt kom je in de problemen.'

Differentiatie
Er gaat rond  90 miljoen euro om in de gemeente. 'Er wonen hier wel veel miljonairs maar we mogen geen inkomenspolitiek bedrijven. Je mag rijkere mensen daarom niet zwaarder belasten dan armere mensen. Dat is lastig in het kader van de zorg, want juist daar heeft het Rijk ingevoerd dat mensen voor een vast tarief bepaalde zorg mogen afnemen. Wij zouden het mooi vinden als we mensen met een dikkere portemonnee wat meer zouden kunnen laten betalen. Het beleid van de gemeente is om armere mensen zoveel mogelijk te ontzien, maar we hebben van het Rijk niet zo veel beleidsvrijheid om dat uitgangspunt uit te voeren. Heel veel van de miljoenen die ten opzichte van een paar jaar geleden worden uigegeven komen voor een groot deel voort uit verplichte uitgaven waarin we niet mogen differentiëren naar inkomens.'

Onzekerheid
De basis waarop het Rijk gemeenten een uitkering verstrekt is afhankelijk van wat daadwerkelijk wordt uitgegeven. Op basis daarvan krijgen de gemeenten een uitkering. Dus als het Rijk zegt we gaan 100 miljoen uitgeven en het blijkt dat het maar 80 miljoen is, dan moeten we als gemeente onze begroting negatief bijstellen, omdat we dan ook minder geld krijgen. Dit gebeurt nu al jaren achter elkaar. We weten als Nederlandse gemeenten dus niet waar we van op aan kunnen. Het gaat iedereen wel aan het hart van het raakt direct of  indirect de dienstverlening aan de burgers. Het is ook voor de organisatie pijnlijk dat er niet gedaan kan worden wat we zouden willen.' Het steekt de wethouder dat de filosofie van het Rijk was dat gemeenten de zorg beter konden uitvoeren ons vervolgens niet de vrijheid geven om het te doen op de manier die wij het beste vinden. Daardoor hebben we geen ruimte om te doen zoals we willen. Bij verantwoordelijkheid hoort ook ruimte en mandaat. Je bent nu wel verantwoordelijk voor de uitvoering, maar kunt het niet beïnvloeden.'

Verantwoordelijkheid
''In de democratische volksvertegenwoordiging van De Bilt vindt het politieke debat plaats. Normaal heb je daar de discussie, waar willen we dat het geld naar toe gaat. Voor het zoveelste jaar is het meer het verhaal, waar willen we op bezuinigen. Dat is een heel ander politiek debat dan je als politicus wilt doen voor de burger. Je wilt niet steeds dingen bij de burger weghalen en dat doen we nu al jaren. Er is niet veel keuzevrijheid meer en op het moment dat je een pijnlijke maatregel niet gaat uitvoeren, is de begroting niet meer sluitend.'   De begroting wordt op donderdag 7 november in de gemeenteraad behandeld.