Op Open Monumentendag gaan veel deuren open

door Henk van de Bunt

Utrechts Landschap laat bezoekers op zaterdag 8 september op meerdere plekken kennismaken met cultureel erfgoed en monumenten. Door heel het land zijn er dat weekend activiteiten in het kader van Open Monumentendag. Het thema is dit jaar 'In Europa', ter ere van het Europese Jaar van het Cultureel Erfgoed. Utrechts Landschap organiseert op Park Vliegbasis Soesterberg activiteiten voor jong en oud.

De vliegbasis is te bezoeken tijdens de Open Monumentendag. Omdat het gebied zowel in de gemeente Zeist als Soest ligt, staat het dubbel in de belangstelling. Bezoekers kunnen deze dag tussen 11.00 en 16.00 uur onder begeleiding van een gids de commandobunker, een vliegtuigshelter en een ondergrondse schuilbunker bezoeken. Daarnaast is de start- en landingsbaan weer geopend sinds 15 augustus. Al dit militair erfgoed, restanten uit de Koude Oorlog, geven een indruk van die geheimzinnige periode. Startpunt van een bezoek is het shelter 611, te bereiken direct links na Entree 4 via de Hertenlaan in Den Dolder.

Vliegbasis
Sinds 2014 is Park Vliegbasis Soesterberg opengesteld voor het publiek. Het is een schatkamer van militair erfgoed en natuur. In dit grootste natuurgebied van het Utrechts Landschap ervaart men rond de voormalige landingsbaan de weidsheid, maar ook de mystieke beslotenheid van het sheltergebied en het munitiepark, waar de herinneringen aan de Koude Oorlog duidelijk aanwezig zijn.

De Kraai
Ook veel molens van Utrechts Landschap zijn in het weekend van Open Monumentendag te bezoeken. De molenaars geven rondleidingen en vertellen over de werking van de molen het molenaarsambacht. De stellingmolen met achtkantige stenen onderbouw De Kraai in Westbroek heeft een opmerkelijke geschiedenis. Deze korenmolen stond op het bolwerk Sloterdijk in Amsterdam en was daar in gebruik als stadskorenmolen. De molen stamt uit de zeventiende eeuw en werd in 1839 na een brand geheel opnieuw opgebouwd. Na een trouwe dienst tot 1879 en moest de molen verdwijnen voor oprukkende woningbouw. Hij is toen afgebroken en opgeslagen in Den Helder. Evert Schuurman heeft de molen gekocht en deze via de Zuiderzee en de Vecht naar Westbroek laten vervoeren, als vervanger van de oude wipkorenmolen die in zeer slechte staat was. Tot 1925 werd er op windkracht graan gemalen, daarna werd het mogelijk om via mechanische aandrijving graan te malen. In 1954 heeft de molen ten gevolge van een storm ernstige schade opgelopen en zag de toenmalige eigenaar zich genoodzaakt om een sloopvergunning aan te vragen. Met steun van de overheid onderging de molen een restauratie en werd hij omgebouwd om elektriciteit te kunnen opwekken. Wegens te hoge kosten is de molen in 1973 stilgelegd. Bij de laatste renovatie is de molen weer in geheel hersteld en is het oorspronkelijke Oud-Hollandse wiekenkruis weer hersteld.

Bezichtiging
Iedere zaterdag is er ook bij De Kraai een molenaar in huis, die desgewenst een rondleiding verzorgt voor belangstellenden. Achter de molen is een kringloopwinkel. De Adullam Molenwinkel is (kosteloos) beschikbaar gesteld door een lokale ondernemer en wordt gerund door het Adullam-comité Maartensdijk en een aantal vrijwilligers. De winkel is geopend (elke) zaterdag van 10.00 tot 16.00 uur en er wordt o.a. bakmeel, cadeauartikelen, fotokaarten, rollen snoep, speelgoed, kaarten, potgrond en ijs verkocht. Ook is er koffie of thee verkrijgbaar. De molenaar is aanwezig en wil het publiek graag rondleiden door de molen. In de Adullam-winkel kan ook oud frituurvet in goede verpakking worden ingeleverd. Op Open Monumenten Dag zijn ook Oltimers op het molenterrein te bewonderen. Ook bezichtiging van de ronde stenen stellingmolen Geesina, Ruigenhoeksedijk 32 te Groenekan is mogelijk. Daar is muziek van gitarist Ton van der Kleij met songs uit de jaren '50 tot nu toe.