Lezing over Biltse straatnamen

door Henk van de Bunt

Als laatste in de reeks van zes tentoonstellingen over de zes kernen van deze gemeente is er van dondertdag 9 tot en met woensdag 15 november in het H.F. Witte Centrum in De Bilt een tentoonstelling De Bilt.

Bij de opening zal Lies Haan-Beerends een lezing verzorgen over straatnamen in de kern De Bilt. Lies Haan -Beerends schreef in De Biltse Grift: 'De mens heeft door de eeuwen heen de drang gehad zich te verplaatsen en de wereld te verkennen. Men kapte zich een weg door het oerwoud of bos. Knuppelwegen werden door de moerassen aangelegd, alsmede dijken. En over de rivieren en wateren ontstonden op de doorgaande routes bruggen. De oude Chinezen hadden hun zijderoute, de Romeinen legden militaire wegen aan. Niet alleen tijdens volksverhuizingen trokken de mensen van Oost naar West en van Noord naar Zuid. Te allen tijde maakte men wegen om de verplaatsing gemakkelijker te maken. De bos- en knuppelpaden waren veelal maar mansbreed. Slechts voetgangers immers begaven zich via dergelijke routes bijvoorbeeld naar de markt om hun waren aan de man of vrouw te brengen, soms gebruik makend van hondenkarren. Heirbanen en hessenwegen waren aanzienlijk breder. Militaire colonnes verplaatsten zich over de voor militaire doelen aangelegde wegen. Het woord 'heir' of heer' geeft het al aan; het beduidt immers leger. De meeste wegen waren nog niet verhard en waren bij slechte weersomstandigheden moeilijk begaanbaar'.

Gebruik
'Wordt er nu voor een nieuw aan te leggen weg van tevoren een naam verzonnen en officieel vastgelegd, vroeger ontstonden de namen van de wegen in het gebruik. Ze duidden vaak de richting aan waarheen de weg leidde. In oude akten lezen we bijvoorbeeld over 'die stege die opgaet in die heyde'. De naam Steenstraat kwam in gebruik vanwege het feit, dat de weg bestraat was. Tot in de vorige eeuw immers waren de wegen zandpaden, een enkel maal met puin bedekt, maar zelden of nooit bestraat. De Steenstraat, waarschijnlijk de oudste bestrate weg van Nederland, was van groot belang. Niet voor niets komt de naam terug in het Biltse gedeelte van deze weg, de Dorpsstraat vanouds Steenstraat. Deze naam werd 26 januari 1965 officieel bij raadsbesluit vastgesteld voor 'de weg gelegen in de bebouwde kom van het dorp De Bilt en lopende van de Bilthovenseweg af in nagenoeg oostelijke richting tot de Soestdijkseweg-zuid'. Bij besluit van het College van Burgemeester en Wethouders van 24 juli 1903 was aan ongeveer datzelfde stuk weg (toen aangeduid als 'de Rijksweg van af de kerk der Ned. Herv. Gemeente tot aan de brug') de naam Dorpsstraat verleend. Op 13 april 1904 werd deze naam weer gewijzigd. Bij besluit van B. en W. werd op die dag aan de 'Rijksstraatweg van af den grens van Maartensdijk tot aan den grens van Zeist' de naam Utrechtsche weg verleend, al bleef de benaming 'Dorpsstraat, vanouds Steenstraat' voor het gedeelte van de weg dat door het dorp liep, bij de Biltse bevolking in zwang'.

De lezing van Lies Haan-Beerends en Frans Hoogeweg betreffende de Biltse straatnamen begint in het H.F. Witte Centrum om 14.30 uur en is vrij toegankelijk.