Kees van Leeuwen vertelt over de teloorgang van de natuur.
Kees van Leeuwen vertelt over de teloorgang van de natuur.

Professor Kees van Leeuwen bij Preek van de Leek

Human Interest

door Walter Eijndhoven

Zondag 16 februari gaat dominee Harold Oechies van de Centrumkerk in Bilthoven het gesprek aan met Bilthovenaar Kees van Leeuwen, werkzaam bij het KWR Wateronderzoeksinstituut in Nieuwegein en tevens hoogleraar Water Management aan de Universiteit Utrecht. Het thema van deze Preek is Water en Klimaat: op weg naar 2100. Aan de hand van diverse voorbeelden behandelt Van Leeuwen de staat van ons milieu.

'Ik heb altijd een grote belangstelling gehad in de natuur om ons heen. Dieren, planten, alles vond ik interessant', begint Van Leeuwen zijn verhaal. 'In mijn jeugdjaren ging ik graag naar de Eempolder. In die tijd, ik spreek nu over de jaren '60, was de polder prachtig, maar de rivier de Eem was een open riool. Alle rivieren waren in die tijd ernstig vervuild door allerlei stoffen, die huishoudens en fabrieken in de rivieren loosden. Veel leven in de Europese rivieren was dan ook verdwenen, terwijl bijvoorbeeld de Rijn ooit bekend stond als één van de beste zalmrivieren van Europa. In de jaren '60 was deze vissoort verdwenen, net als vele andere diersoorten'. Voor Van Leeuwen stond de natuur altijd bovenaan. Na zijn middelbare school ging hij naar de Universiteit Utrecht om biologie te studeren. Hij studeerde af in de plantenecologie en toxicologie en twee nevenrichtingen: didactiek van de biologie en beleidsgerichte biologie.

Toxicoloog

Na zijn studie ging Van Leeuwen aan het werk als toxicoloog bij Rijkswaterstaat (RWS) in Lelystad. 'Tijdens mijn werk voor RWS deed ik onderzoek naar onder andere giflozingen op de grote rivieren'. Uiteindelijk promoveerde hij in 1986 op een proefschrift over een grote groep bestrijdingsmiddelen. Via het Ministerie van Milieu belandde Van Leeuwen uiteindelijk op het Buro van Milieugevaarlijke Stoffen bij het RIVM in Bilthoven. In die periode was hij ook hoogleraar Toxicologie aan de UU. Daarna werd hij gevraagd om te solliciteren als directeur bij de Europese Commissie in Italië, waar hij een groot onderzoeksinstituut ging leiden. In 2007 kwam hij terug in Nederland, werkte drie jaar bij TNO en ging daarna naar het KWR in Nieuwegein. Ook werd hij hoogleraar Water Management aan de UU.

Onderzoek

Hier houdt Van Leeuwen zich onder andere bezig met Water in de Stad. Samen met collega's en studenten heeft hij ondertussen wereldwijd meer dan 80 steden beoordeeld op hun water management. Ook doet hij onderzoek naar de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen van de Verenigde Naties (SDG's) op het gebied van water. De wateruitdagingen zijn enorm. Nederland heeft voortvarend de watervervuiling aangepakt. 'Ondanks dat het veel beter gaat met de rivieren ten opzichte van de jaren '60 ben ik nog steeds niet optimistisch gestemd', vertelt Van Leeuwen. 'Het is voor ons water en de natuur niet meer vijf voor twaalf, maar misschien al tien seconden voor twaalf. De afname van de biodiversiteit, maar ook de water- (te veel, te weinig en te vuil water) en klimaatcrisis is onmiskenbaar. Overstromingen, mislukte oogsten door waterschaarste en de branden die overal woeden in Australië, de Amazone en zelfs in het noorden van Siberië en Scandinavië. Het klimaat wordt steeds extremer. De politieke wil om te veranderen is er nog niet echt, ondanks het gereedkomen van de SDG's. Keer op keer blijkt dat er eerst rampen nodig zijn, alvorens men tot maatregelen overgaat. Pas dan leert de politiek van haar fouten. Over onze technische oplossingen ben ik wel optimistisch. Dat blijkt zowel uit ons eigen onderzoek aan water in de stad, als uit onderzoek naar zonne-energie en waterstof. Als wij acht procent van de Sahara volleggen met zonnepanelen, kan de hele wereld worden voorzien van energie. Kijk, daar moeten wij het van hebben'.

Wie meer wil weten over watermanagement is zondag 16 februari van harte welkom. De Preek van de Leek begint om 16.00 uur in de Centrumkerk, aan de Julianalaan 42 in Bilthoven.