Kernachtig De Bilt gepresenteerd

In november 2022 ontving de Historische Kring D’ Oude School uit De Bilt het verzoek om mee te werken aan het tot stand komen van een spaaralbum. Al spoedig werden ook de Historische Vereniging Maartensdijk en het Online Museum De Bilt betrokken bij het project. 

Van februari tot en met augustus 2023 trokken zij gezamenlijk op; die samenwerking heeft geresulteerd in een boek waarin 28 items aan de orde komen. Die worden elk in een korte tekst in een historisch perspectief gezet. 

Het album werd op zaterdag 9 september gepresenteerd in Bilthoven bij supermarkt Plus, die het album aanbiedt en de plaatjes gratis verstrekt bij de boodschappen. Wethouder Krischan Hagedoorn (o.a. economische zaken) zoomde daarbij in op de voor velen van nu alleen nog maar bestaande herinnering: ‘Weet, dat in de 19^de en 20^ste eeuw ook al boodschappen thuisbezorgd werden. Bakkers, melkboer, de groenteboer en de schillenboer deden dat veelal met paard en wagen’. 

Indeling
In het spaaralbum neemt de redactie de lezer mee in de geschiedenis van de omgeving waarin men woont en werkt, de boodschappen doet, naar school gaat of sport en nog veel meer en vertelt allereerst iets over de totstandkoming van de huidige gemeente. ‘In 2001 is de huidige gemeente De Bilt door samenvoeging van De Bilt en Maartensdijk tot stand gekomen. De gemeente heeft zes kernen; naast de kern De Bilt zijn dat Bilthoven, Groenekan, Hollandsche Rading, Maartensdijk en Westbroek’.

Historici
Vervolgens informeert men de lezer over het ontstaan en functioneren van de Historische Vereniging Maartensdijk (HVM) in 1987 en Historische Kring D’Oude School in 1992: ‘In augustus 2018 zag het Online Museum De Bilt het levenslicht; In dit digitale museum is uitgebreide informatie te vinden, in woord en beeld, over de geschiedenis van de zes kernen in de gemeente De Bilt’.

Vrijwilligers
Bij de drie organisaties werken vrijwilligers die het belangrijk vinden het erfgoed vast te leggen en door te geven. Een van de manieren om dat te doen is via dit historisch spaaralbum. In niet al te lange teksten nemen zij de lezer mee in de geschiedenis van De Bilt. De plaatjes ondersteunen de woorden. Beelden zeggen vaak meer dan lange verhalen. Het album is samengesteld door medewerkers uit de drie organisaties.

Ontstaan
Tot het begin van de 12e eeuw was het gebied van de huidige gemeente De Bilt drassig, waren er moerassen en vond veenvorming plaats. Het gebied werd nauwelijks bewoond. Als dat al wel het geval was woonden de mensen er doorgaans kort. Met de komst van het klooster van Oostbroek begon het ontginnen van het land en ontstonden kleine nederzettingen waar de mensen meer permanent bleven wonen’ en ‘In de 15e eeuw komen we de Sint Maertensdijk tegen, een ontginningsdijk in het gebied dat eigendom was van het bisdom Utrecht. Langs de dijk woonden de arbeiders die in het gebied werkten’, en ‘Groenekan staat vermeld op een kaart uit 1607. Daarop staat de herberg ‘De Groene Kan’ ingetekend’.

Parochie
‘Westbroek is evenals de andere dorpen een plek van waaruit ontginningen plaats vonden langs dijken waarop haaks de sloten liepen om het gebied te ontwateren. De bisschop van Utrecht gaf hier opdracht voor. Zo ontstond in 1477 de parochie Westbroek en zelfs Achttienhoven is nu een deel van het dorp Westbroek. Het gebied op de grens tussen Utrecht en Holland heet nu Hollandsche Rading’. Bilthoven ontstaat pas halverwege de 19e eeuw rond het op 12 augustus 1863 in gebruik genomen station aan de spoorlijn tussen Utrecht en Zwolle; de naam Bilthoven krijgt het gebied pas in 1917. Daarvoor heette het Station De Bilt’.

Prijsvraag
De schrijvers tonen de veelzijdigheid van de uit zes kernen bestaande gemeente. Bij elk onderwerp zijn - in totaal 324 - plaatjes gezocht. Voor de titel van het boek werd gemeente breed een prijsvraag uitgeschreven. Er kwamen 12 reacties binnen. Mevr. Cato Feith - Wilgenburg uit Maartensdijk was de winnaar en kreeg naast bloemen ook het album met alle bijbehorende plaatjes uitgereikt.

[door Henk van de Bunt]