Deze woorden sieren de wand van de ontvangsthal van de Werkplaats. Glaskunstwerk (2019) van Sascha Hacska, oud-werker van de WP.
Deze woorden sieren de wand van de ontvangsthal van de Werkplaats. Glaskunstwerk (2019) van Sascha Hacska, oud-werker van de WP.

Een uur met Ida Gerhardt

Algemeen

door Henk van de Bunt

Dichter Ida Gerhardt woonde van 1951 tot 1967 in Bilthoven. Ze gaf leiding aan de gymnasiumafdeling van De Werkplaats (school van Kees Boeke) in Bilthoven. Veel oud-leerlingen uit de omgeving van Bilthoven zullen nog altijd levendige herinneringen aan haar hebben als lerares klassieke talen. 

Kerkelijk was ze betrokken bij de (voormalige) Noorderkerk aan de Laurillardlaan in Bilthoven. Met name in haar Bilthovense jaren groeide zij uit tot de bekendste Nederlandse dichteres van de twintigste eeuw. Niet voor niets wordt er dan ook al enige jaren in Bilthoven geijverd voor een standbeeld. Na een moeilijke jeugd richtte ze zich omstreeks haar vijftigste levensjaar op haar poëzie. Haar werk wordt dan ook wel eens als opstandingspoëzie getypeerd. 

Werkplaats

In een artikel in het tijdschrift van de Historische Kring d’Oude school van maart 2014 wordt uitvoerig ingegaan op met name de periode dat de dichteres verbonden was aan de Werkplaats van Kees Boeke: ‘Na twaalf jaar te hebben gewerkt aan het Gemeentelijk Lyceum in Kampen stapte de dichteres en classica Ida Gerhardt in het schooljaar 1951-1952 over naar De Werkplaats. Kees Boeke had haar gevraagd of ze aan zijn school, die bezig was een meer reguliere onderwijsinstelling te worden, een gymnasiumafdeling wilde oprichten. Uiteindelijk zei ze ja op het verzoek van Kees: ze was bijzonder gecharmeerd van de rol die kunst en cultuur speelden in zijn school. Tegelijk was het voor haar ook heel aantrekkelijk om te kunnen wonen en werken in de buurt van haar geliefde, Marie van der Zeyde, die al sinds 1942 in Utrecht woonde’.

Bilthoven

In een lezing in oktober 2021 in de Bilthovense Centrumkerk vertelde Klaas Kuiken: ‘Of Ida ooit in de (huidige) Centrumkerk is geweest weet ik niet. Wel is bekend dat Ida in de (voormalige) Noorderkerk aan de Laurillardlaan kwam. Ida klaagde over het hoge gezelligheidsgehalte van die kerkdiensten, want zij zocht naar een monastieke en of mystieke belevingswereld. Die diensten in de Noorderkerk kenmerkte Ida als: ‘de meest verschrikkelijke prostitutie van de dienst’. Ze kon zich zo ongenuanceerd uitdrukken’.

Schatplichtig

Kuiken vindt de (Protestante) Gemeente Bilthoven wel schatplichtig aan Ida en ook het dorp Bilthoven: ‘Op De Werkplaats waar Ida lesgaf is gelukkig wel een aandenken voor Ida geplaatst. Ida’s werk is in hoge mate religieus getint, maar niet vanuit kerks-perspectief. Dus zou een gedenkteken primair in de publieke ruimte horen te komen. De tijd zal het leren of we een gedenkteken voor elkaar kunnen krijgen’.

Oosterlichtkerk

Dit alles is voor de Oosterlichtkerk (1e Brandenburgerweg 34) in Bilthoven aanleiding juist in de (veertigdagen-)tijd voor Pasen aandacht aan haar werk te besteden. Martien Brinkman, Hannie Dorr, Joke Firet-Stegeman en Reinier van der Sandt zullen zondag 19 maart van 15.30 tot 16.30 uur een afwisselend programma van declamatie, informatie, zang en muziek rondom haar werk verzorgen. Enkele van haar gedichten zullen ook als lied ten gehore worden gebracht. De toegang is gratis. Na afloop is er een drankje.