Vrijheid is nooit vanzelfsprekend

door Guus Geebel

Nadat de Dodenherdenking in Bilthoven bij het oorlogsmonument naast Jagtlust tweemaal zonder publiek was gehouden, werd het op 4 mei een massaal bezocht samenzijn. De twee minuten stilte werden voorafgegaan door het taptoesignaal dat vanaf het balkon van Jagtlust ten gehore werd gebracht door Guus van Wijk. Na de stilte volgden twee coupletten van het Wilhelmus.

Aan de herdenking werkten het koor van de Koninklijke Zangvereniging Zang Veredelt en de Koninklijke Biltse Harmonie mee. Leerlingen van de Groen van Prinstererschool ontstaken het herdenkingsvuur bij het monument waarna soliste Esther van Dijk het lied Honderd bloemen te gehore bracht. De tekst van het lied is van Huub Oosterhuis, de muziek van Stijn van der Loo. Burgemeester Potters hield een toespraak waarin hij ook de huidige gebeurtenissen in Oekraïne betrok. ‘Deze gezamenlijke herdenking is fijn, bijzonder en vertrouwd tegelijk. Door een nieuwe oorlog, zo dicht bij huis, krijgt deze herdenking nog meer betekenis, want vanavond staan we ook stil bij de vrouwen, kinderen en mannen die nog maar zo kortgeleden zijn omgekomen in Oekraïne.’ Hij gaat in op hoe het in de Tweede Wereldoorlog allemaal kon gebeuren. Hoe het kon dat mensen hele bevolkingsgroepen als zondebok gingen aanwijzen en elkaar opeens gingen verraden en erger. De burgemeester noemt het belangrijk om ons te realiseren dat het niet opeens gebeurde. ‘De les voor de mensen van nu is dat een afschuwelijke oorlog het gevolg is van gebeurtenissen waar we alert op moeten zijn. Die ons aan het denken moeten zetten, en vooral aan het doen.’

Actueel
‘Gelukkig waren er ook in de Tweede Wereldoorlog in onze gemeente mensen die in verzet kwamen. Die hun eigen leven in de waagschaal stelden voor een groter doel. Herstel van de democratie en gelijkwaardigheid voor iedereen.’ De burgemeester heeft zich weleens afgevraagd wat hij zou doen als hij voor die keuze zou staan. ‘De meesten van ons hebben die vraag nog nooit hoeven beantwoorden. Ruim 75 jaar leven we in een veilig en vrij land, maar de oorlog in Oekraïne maakt deze vraag weer actueel. Deze aanval op een democratisch en soeverein land door een misdadig regime dat zich aan democratie weinig gelegen laat liggen, bedreigt onze vrijheid ook. Het houdt ons een spiegel voor dat leven in vrijheid nooit vanzelfsprekend is. Een gezonde democratie vraagt om onderhoud en actieve inzet van ons allemaal.’

Polen
De burgemeester vertelt over de contacten die hij heeft met zijn collega-burgemeester van zustergemeente Miescisko in Polen. ‘We zien dagelijks op de televisie hoe Polen de eerste opvang voor veel vluchtelingen regelt. Dat vraagt veel van gemeenschappen, ook van Miescisko. Toch voelde ik bij mijn collega vanzelfsprekendheid om er voor elkaar te zijn. Daarom willen wij er op onze beurt voor hen zijn, de inwoners van Miescisko die opeens ongevraagd zo dicht bij het vuur zitten. Als de nood aan de man komt weten we heel goed dat we ons niet binnen onze gemeentegrens kunnen terugtrekken, maar dat we een opdracht hebben. Leven in een vrije democratie is een voorrecht met verantwoordelijkheid.

Onvrijheid ergens anders in de wereld raakt aan onze eigen vrijheid.’

Nooit meer
‘Gelukkig leert de geschiedenis ook dat het goede vroeg of laat het kwaad overwint. Daar kunnen we ons aan vasthouden. Door anderen te helpen dragen we bij aan die overwinning van het goede op het kwade. Door anderen te helpen, helpen we ook onszelf. Vandaag staan we stil bij iedereen die sinds de Tweede Wereldoorlog is omgekomen of vermoord, in oorlogssituaties en vredesoperaties, in ons Koninkrijk en daarbuiten. Vandaag staan we stil bij de betekenis van hun dood voor onze vrijheid. Vandaag zijn we er ons meer dan ooit van bewust dat we zo’n verschrikkelijke oorlog echt nooit meer willen en dat wij daarin iets te doen hebben.’

Defilé
Na de toespraak speelt de Koninklijke Biltse Harmonie The Sound of Silence onder leiding van gastdirigent Peter van Dinther en draagt kinderburgemeester Feline Lauret een zelfgeschreven gedicht voor. Burgemeester Sjoerd Potters en zijn echtgenoot leggen vervolgens namens het gemeentebestuur de eerste krans bij het monument. De heren Goedhart en De Wolf doen dat namens het voormalig verzet. Ook kinderburgemeester Feline en Julian leggen daarna een krans en leerlingen van de Groen van Prinstererschool en de scouting leggen bloemen bij het monument. Burgemeester Potters en de genodigden openen vervolgens het defilé langs het monument gevolgd door een lange rij deelnemers.