Boswachters druk met nasleep stormen

Eind februari raasden 3 pittige stormen ook in de natuurgebieden van het Gooisch Natuur Reservaat (GNR), met als gevolg veel omgewaaide bomen en takbreuk. De afgelopen- weken zijn de boswachters druk geweest met het opruimen van de takken op de paden.

Als gevolg van de storm was er behoorlijke overlast en schade ontstaan in de natuurgebieden op paden en wegen en op rasters. In enkele gevallen ging het om directe schade wanneer een boom aan een erfgrens stond en op een hek of een schuurtje was gevallen. Dit leidde tot overlast maar ook tot onveilige situaties. Bij onveilige situaties of schade, wordt het stormhout direct opgeruimd. 

Paden 
Inmiddels zijn alle takken en bomen geruimd die overlast veroorzaakten zoals een boom over een wandelpad. Bij het opruimen woren de takken en stam zo veel mogelijk in één stuk gelaten. Dit is natuurlijker en het verrottingsproces gaat dan langzamer. Met een kraan kunnen vaak hele bomen iets opgeschoven worden de bosrand in. Minder doorzagen is beter voor de natuur en het milieu. Wanneer er met de hand gewerkt wordt zijn ze vaak wel gedwongen om het in kleinere hanteerbare stukken te zagen, omdat het anders niet te verplaatsen is. Maar niet alle paadjes worden opgeruimd. Kleinere sluippaadjes of zogenaamde ‘olifantenpaadjes’ worden soms bewust dichtgelaten met omgevallen bomen en takken. Door het dicht te laten ontstaat er meer rust in een gebied.

Kansen
De storm biedt ongemak en schade, maar biedt ook veel kansen voor de natuur. De stormen hebben hier niet geleid tot grote stormvlaktes waarbij hele stukken bos zijn omgewaaid. Door de regen was de bodem volledig verzadigd met water, was de bodem zachter en stonden de bomen iets losser in de grond. Het zijn vooral individuele bomen die zijn omgewaaid, die af en toe twee tot drie bomen ernaast in de val hebben meegenomen. Verder is er vrij veel takhout of stukken uit boomkruinen geknapt door de harde windvlagen.

Natuurontwikkeling
Een storm heeft dus niet alleen negatieve gevolgen, eigenlijk is het onderdeel van een natuurlijke boscyclus. Elke boom maakt gedurende zijn leven wel enkele zware stormen mee. Doordat veel bomen zijn omgevallen of door takken en bomenkruinen die zijn uitgebroken is de hoeveelheid dood hout in het bos flink toegenomen. Dit geeft veel kansen voor andere soorten. Mossen, schimmels, paddenstoelen, kevers, insecten, vogels en knaagdieren maken dankbaar gebruik van de omgevallen boom. Zo heeft het hout een belangrijke ecologische rol als voedingsbron, schuilplaats, nestgelegenheid. ‘Dood hout leeft’, is een bekende uitdrukking. Bomen zijn levensvormen die lang leven, veel langer dan de mens. Maar ook nadat de boom is afgestorven vervult het nog vele jaren een belangrijke rol in het ecosysteem. Het draagt allemaal bij aan meer biodiversiteit.

Variatie
Door de storm heeft de natuur ook geholpen om meer structuur en variatie te krijgen in het bos. Veel bossen zijn aangeplant in de vorige eeuw. Dit gebeurde vaak met één boomsoort en allemaal van dezelfde leeftijd, zogenaamde monoculturen. In de afgelopen decennia is geleidelijk al wel meer variatie ontstaan, maar het zijn zeker nog geen natuurlijke bossen. Door omgevallen bomen ontstaat er een gat in het kronendak. Dit geeft ruimte aan de andere bomen om de kroon verder te ontwikkelen, maar het geeft ook meer licht op de bodem. Hiervan profiteren planten en (jonge) bomen.

Is een boom ontworteld, dan geeft het ontstane gat in de open grond weer allerlei mogelijkheden. Een ecosysteem op zich. Mossen, planten, insecten, graafwespen, vogels, muizen, etc. maken hier dankbaar gebruik van. Bomen die gebroken takken hebben of waar een stuk uit de kroon is geknapt worden grilliger. Soms ontstaan er gaten in de stam. Grotere en grilliger kronen geven meer kans aan vogels, waaronder roofvogels om nesten te bouwen. Gaten en zachte plekken in stammen geven kans aan spechten, uilen, marters om een hol of rustplek te maken. Al met al best een mooie ontwikkeling waar het bos robuuster en gevarieerder door wordt. (Ines van Hees - GNR)