Inwonersgroepen roeren de participatietrom

door Henk van de Bunt

Inwoners van Maartensdijk riepen al meerdere keren naar Biltse en Bilthovense leden van de Biltse gemeenteraad: ‘Respecteer de lokale wil, visie en wensen van de inwoners van ook de groene kernen; wals de komende vier jaar niet met uw Biltse en Bilthovense blik en visie over onze dorpen heen!’ 

Is het democratisch gehalte in c.q. van de kernen Bilthoven en De Bilt dan beter? De informateurs voor een nieuwe coalitie stelden op 11 april in hun eindadvies aan de Gemeenteraad, dat de partijen de bestuurscultuur in de gemeenteraad zelf kenmerkten als: ‘achterkamertjes, voorgekookte besluitvorming, wantrouwen en achterdocht, gericht op eigen gewin’. Geen woord over het gebrek aan vertrouwen van de kant van inwonersorganisaties. Die zijn niet geraadpleegd. 

Dieptepunt
Ook op 11 april hield de Wijkraad De Leijen haar jaarvergadering; daar was ook wethouder Smolenaers bij. We vragen aan de voorzitter van de Wijkraad de Leijen (Ebbe Rost van Tonningen) wat er moet gebeuren om het vertrouwen in de lokale politiek te versterken. Volgens hem is er sprake van ‘een zeer verontrustend dieptepunt, gezien de recente uitkomsten van de burgerpeiling eind 2021. Slechts 16 % van de burgers voelt zich goed vertegenwoordigd door de Gemeenteraad. Dan is er geen sprake meer van democratie. Veel ambtenaren in De Bilt vertrekken en er is een hoog ziekteverzuim. De conclusie kan niet anders luiden, dan dat de gemeente in een geloofwaardigheidscrisis verkeert, die krachtig aangepakt moet worden, mét bewoners’.

Minderheidscollege
Rost van Tonningen vraagt zich tegen die achtergrond af waarom de informateurs een meerderheidscoalitie in de Gemeenteraad adviseren als de grootste fracties (na de verkiezingen) Groen Links en D66 zelf een minderheidscollege willen: ‘Ik denk dat veel partijen (uit eigen belang) een wethouder willen leveren’. Hij vindt een minderheidscollege een goed idee voor één jaar waarin een nieuwe open bestuurscultuur moeten worden doorgevoerd. Dan moet elke partij in die tijd laten zien of zij constructief willen meewerken in de Raad. Na een jaar kan er dan op basis van getoonde samenwerking alsnog een meerderheidscoalitie worden gevormd.

Inspraakcoördinator
De Wijkraadvoorzitter stelt voor om een onafhankelijke participatiecoördinator aan te stellen; deze zou door de inwonersorganisaties kunnen worden gekozen om het vertrouwen van de burgers weer te versterken. De coördinator zou de besluitvorming van de Raad moeten toetsen aan de inbreng van inwoners uit alle kernen. Hij wijst op goede ervaringen daarmee in andere gemeenten. Zo’n functionaris kan de inbreng van inwoners in het gemeentelijke beleid versterken en bespaart veel geld. Veel externe projectleiders zijn immers duur, terwijl de gratis kennis van bewoners ongebruikt wordt gelaten.

Participatie
In 2019 stelde de Gemeenteraad een participatienota vast, die het zelf niet naleefde. Als één van de belangrijkste stappen bij de start van besluitvorming is de gemeente verplicht een kader (grote lijnen) te presenteren. Bij de plannen voor woningbouw is dat nagelaten. In de spoorzone van Bilthoven werd met behulp van een extern bureau een subsidieaanvraag bij het Ministerie ingediend, waarbij Bewonersorganisaties niet werden geraadpleegd. De subsidieaanvraag werd afgewezen. Besluitvorming over woningbouw is verschoven naar de nieuwe gemeenteraad. Hoeveel geld heeft al die vertraging gekost? ‘De gemeenteraad moet naar de inwoners (hun ‘klanten’) luisteren. Het is daarom belangrijk dat de formateur ook spreekt met bewonersorganisaties’.

Maartensdijk
Frank Mulder, voorzitter van Bewonersvereniging Maartensdijk-Zuid, herkent zich in het verhaal van Ebbe Rost van Tonningen. ‘De afgelopen 2 jaar merken wij niets van samenwerking tussen het (oude) college en ons als bewonersvereniging. Terwijl we toch juist partners van elkaar moeten zijn met hetzelfde doel voor ogen: fijn wonen in de mooie groene gemeente die we nu zijn’. Het bestuur van de bewonersvereniging heeft tijdens het woningbouwparticipatietraject meermalen getracht een gesprek te krijgen met de wethouder, maar deze hield dit consequent af en voerde het gesprek alleen via de media’.

‘Wat ons betreft is dit ook onderdeel van de oude bestuurscultuur en wij hopen van harte dat het nieuwe college visie- en besluitvorming echt samen met bewoners gaat doen en niet zoals nu gebruikelijk is met de mond te belijden participatie belangrijk te vinden om vervolgens alle adviezen terzijde te leggen’ aldus Ad Vrijsen, medebestuurslid van de bewonersvereniging. Frank Mulder illustreert dit vervolgens: ‘Saillant voorbeeld is dat het door bewoners van Maartensdijk breed opgestelde en gedragen participatieadvies eerst unaniem door de raad werd aangenomen, terwijl het later maar zeer beperkt overgenomen is in de woonvisie. Nog sterker: in de huidige participatie voor de omgevingsvisie wordt het onderdeel woningbouw dunnetjes overgedaan.’

Spoorzone
Ernst Menten is voorzitter van P3R een bewonersorganisatie langs de Rembrandtlaan, Rubenslaan en Rogier van der Weydenlaan; vertegenwoordiger van de aanwonenden van het project Spoorzone: ‘We hebben de ervaring dat we als inwoners roependen in de woestijn zijn. We zijn niet tegen woningbouw maar hebben wel (terechte) vragen en suggesties op het gebied van de (concentratie van) woningbouw en de impact op verkeer, parkeren, leefbaarheid etc. Meer hebben de ervaring dat we daarin geen goede gelegenheid krijgen om dat in het ontwikkelingsproces in te brengen. De Gemeenteraad besluit steevast op advies van het College tot het participatieniveau meedenken terwijl diezelfde raad in april 2019 de participatienota heeft vastgesteld die letterlijk zegt: ‘We streven naar het hoogst mogelijk niveau van participatie’. We zien dat niet terug in het handelen van College en gemeenteraad. We steunen daarom het idee van een participatiecoördinator, die met de nota in de hand het gemeentebestuur kan confronteren met besluiten, die daarvan verschillen. Wat ons betreft heeft deze nieuwe functionaris een standing invitation bij vergaderingen van het college om te bevorderen dat participatie serieus genomen wordt. We zijn er daarbij van overtuigd dat de besluitvorming sneller verloopt vanwege het grotere draagvlak.

We zijn verheugd om in het verslag van de informateurs te lezen dat er een raadsbrede steun is om effectief invulling te geven aan participatie van bewoners. Daarbij zou ik een pleidooi willen houden om daarbij ook gebruik te maken de bereidheid bij de inwoners van De Bilt om de enorme kennis die onder hen te vinden is in te brengen in de belangrijke ontwikkelingsprocessen die op de agenda staan: wonen, klimaat en inclusie’.

Bilthoven Noord
Ina Duthler is voorzitter van de Bewonersvereniging Bilthoven Noord. (BBN); deze behartigt de belangen van de wijk Bilthoven Noord en vertegenwoordigt ongeveer 750 leden uit genoemde wijk.: ‘Het voorstel van de voorzitter van wijkraad De Leijen, om een participatiecoördinator in te stellen, ondersteunen wij van harte. Hiermee kan tegemoet worden gekomen aan de wens van de nieuwe gekozen gemeenteraad, zoals vastgesteld door de informateurs, om effectief invulling te geven aan participatie van inwoners. BBN vindt het heel belangrijk dat naast de woningbouwplannen kaders worden aangegeven door de gemeente waarbinnen de woningbouw ontwikkeld kan worden. Gelijktijdig met het ontwikkelen van een plan voor woningbouw, moet ook aangegeven worden door de gemeente hoe de leefomgeving er dan uit zal komen te zien, qua mobiliteit, duurzaamheid en hoe de plannen inpassen bij het groene karakter van onze gemeente. Wij hebben bij voortduring laten weten dat wij betrokken willen worden bij het inrichten van onze leefomgeving. Door deze betrokkenheid te waarborgen middels een participatie coördinator, zal het draagvlak voor plannen groter worden’.

Vertegenwoordigers van inwonersorganisaties, die meer willen weten over een ‘participatiecoördinator’ kunnen contact opnemen via info@wijkraaddeleijen.nl.