Online Museum De Bilt over Rampjaar Biltse kernen

door Henk van de Bunt

Zaterdag 9 april om 13.30 uur opent burgemeester Sjoerd Potters van gemeente De Bilt de expositie: ‘Moord en brand op het platteland, het Rampjaar 1672 in woord en beeld’. De expositie is in het kerkgebouw van de Hervormde gemeente aan de Kerkdijk 12 te Westbroek

Aanleiding is de herdenking van 350 jaar Rampjaar. Plaats van handeling is de monumentale Nederlands-Hervormde Kerk in Westbroek, die indertijd getuige is geweest van de oorlogshandelingen ter plaatse. 

Gezicht
Met deze expositie wil het Online Museum De Bilt een gezicht geven aan de gevolgen van het Rampjaar in de dorpen die nu, 350 jaar later, deel uitmaken van de Gemeente De Bilt: De Bilt, Maartensdijk en Westbroek. Tevens wordt de kijker gericht op de strijd in de stad Utrecht, de Vechtstreek en rond de Hollandse Waterlinie. Wat deze regio betreft heeft de Franse bezetting geduurd van zomer 1672 tot najaar 1673.

Aansluitend aan de opening vindt een symposium plaats waar een aantal ter zake deskundigen vanuit eigen specialisatie een toelichting op het thema geven. Sprekers zijn:

Drs. Luc Panhuysen, historicus, auteur Rampjaar 1672: hoe de Republiek aan de ondergang ontsnapte, Dr. Anne Doedens, historicus, en auteur van een drietal recente publicaties over het Rampjaar, Dr. Judith Brouwers, historica en auteur, Drs. Lodewijk Gerretsen, historicus en conservator van Kasteel Amerongen en Wouter van Dijk, MA, archivaris van het Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen in Breukelen. Belangstellenden kunnen zich nog steeds aanmelden via info@onlinemuseumdebilt.nl 

Reizende expositie
In mei 2021 begon het werk voor de organisatie van het congres ‘Moord en Brand op het Platteland’ over het Rampjaar 1672, toen 120.000 Fransen ons land binnenvielen en de Engelsen dreigden te landen op onze kust. Ook de dorpen c.q. kernen van de gemeente De Bilt en plaatsen langs de Vecht werden zwaar getroffen door oorlogsgeweld. Het is in april 2022 drie-en-een-halve eeuw geleden dat de oorlogsverklaringen van Engeland en Frankrijk in ons land bekend werden. Die organisatie werk werd gegrondvest op goed archiefonderzoek. Veel gedrukte en on-gedrukte bronnen en manuscripten werden bekeken; in het Utrechts Archief, in het Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen in Breukelen en in het Nationaal Archief. Want er was zo goed als niets bekend over het Rampjaar in de kernen van onze gemeente. De door onderzoek verkregen kennis werd de basis voor de reizende expositie die (ook) op 9 april 2022 geopend wordt. Op donderdag 8 april krijgen leerlingen van ‘Kompas School met de Bijbel’(basisschool te Westbroek) wat zaken van de tentoonstelling (alvast) te zien.

Boekje
De stuurgroep die de expositie en het symposium van 9 april 2022 voorbereidde, kreeg inzicht in een reeks relevante gebeurtenissen. Franse troepen die over de Biltse Steenstraat trokken, huizen die werden verwoest, een tweede (kleine) Slag bij Westbroek (naast die van 1481), confiscatie van vele duizenden wagens hooi, collaboratie van de bewoner van Eyckenstein, een moordaanslag op Lodewijks aanvoerder de hertog van Luxemburg, de weigering van Maartensdijkers om brandschatting te betalen om het landgoed Aquila niet in vlammen te zien opgaan, gijzeling van boeren van Eyckenstein, de plundering van de Westbroekse kerk en veel meer. Het Onlinemuseumdebilt(.nl) besloot het gevondene ook op een andere manier ter beschikking te stellen; Anne Doedens schreef voor de liefhebbers van onze lokale geschiedenis het boekje ‘Moord en Brand op het Platteland’, geredigeerd door Veroniek Clerx. Om de kosten te bestrijden (en niet meer dan dat!) wordt het aan geïnteresseerden ter beschikking gesteld voor een bedrag van 5 euro. Men kan het op 9 april verkrijgen tijden het symposium en vanaf die datum ook bij de Bilthovense Boekhandel aan de Julianalaan in Bilthoven. Daar zijn ook twee andere relevante boeken te verkrijgen: ‘Agenten voor de koning’ (over spionnen in het Rampjaar) en een overzichtswerk van iemand, die er als twaalfjarige bij was, toen het voortbestaan van ons land ernstig bedreigd werd: ‘Moordbranders in de Republiek’.

Lezersactie
Van het boekje ‘Moord en Brand op het Platteland’ is voor lezers van De Vierklank een aantal exemplaren beschikbaar. Om hiervoor in aanmerking te komen stuurt u een mail naar info@vierklank.nl met in het onderwerp Rampjaar. De exemplaren worden onder de inzenders verloot, iedereen krijgt bericht.