Samen werken aan gezondheid, geluk en welbevinden

Samen oplossingen vinden voor urgente vraagstukken op het gebied van klimaat, natuur, landschap en erfgoed in de provincie Utrecht. Dat is de kern van de samenwerking die de Universiteit Utrecht en Stichting Landschap Erfgoed Utrecht maandag 14 maart 2022 zijn aangegaan. De twee instellingen geloven dat ze daarmee bijdragen aan gezonde inwoners in een gezonde en aantrekkelijke (culturele) leefomgeving.

Er is geen ontkomen aan: bewoners van de provincie Utrecht krijgen de komende jaren te maken met de gevolgen van de klimaatverandering. In weidevogelgebieden is dat goed te zien. Voor de kievit, grutto, wulp en tureluur is het vijf voor twaalf. Waar voorheen landbouwmachines het grote gevaar vormden voor deze weidevogels, is er inmiddels een nieuwe bedreiging: bodemverschraling. Door intensieve landbouw zijn veel weidegebieden veranderd in groene woestijnen, daardoor wordt het voor kieviten en hun kroost steeds lastiger om aan voedsel te komen. 

Oplossen
Hoe los je dat op? De Universiteit Utrecht onderzoekt dit soort vragen, en de professionals en vrijwilligers van Landschap Erfgoed Utrecht werken dagelijks aan praktische oplossingen zoals het aanleggen van natte bermen waar insecten op afkomen. Beide organisaties hebben kortom een berg aan kennis in huis. Wat gebeurt er als je die combineert? ‘Dan krijg je een ijzersterke combinatie om een aantal urgente maatschappelijke thema’s in de provincie aan te pakken’, aldus Ivo Brautigam, directeur van Landschap Erfgoed Utrecht.

Verdroging
De samenwerking tussen de twee organisaties start met twee projecten op het gebied van onderzoek, onderwijs, innovatie en publiekseducatie. ‘Maar we sluiten niet uit dat we in de toekomst nog veel meer samen zullen gaan doen’, aldus Brautigam. Het eerste project waarmee de Universiteit Utrecht en Landschap Erfgoed Utrecht samen met een aantal private partners van start gaan, is het verdrogingsproject. Dit project heeft als doel om boeren (en andere grondeigenaren) betere afwegingen te laten maken tussen productie en biodiversiteit. Klopt het bijvoorbeeld dat meer biodiversiteit zorgt voor minder droogte? En zo ja, wat betekent dat dan voor de achtertuin van Utrechters? Bij Spelt in Groenekan worden proefvelden ingericht.

Kansen
‘Zo’n project biedt heel veel kansen voor onderzoekers en studenten’, aldus Anton Pijpers, collegevoorzitter van de Universiteit Utrecht. ‘Ons onderwijs en onderzoek richt zich in toenemende mate op de complexe problemen in de buitenwereld. Je wil niet dat studenten alleen problemen bespreken in de collegebanken, maar dat ze ook de mogelijkheid hebben om daadwerkelijk de omgeving te onderzoeken. De samenwerking met het Landschap Erfgoed Utrecht biedt mogelijkheden op het gebied van stages en praktijkonderwijs. En daarnaast ook nog eens voor veldwerk voor wetenschappers’.

Biodiversiteit
Een ander project binnen de samenwerking is het behoud en herstel van de biodiversiteit in het Utrechtse Science Park (USP). De universiteit wil de natuur in het eigen gebied herstellen en de natuurgebieden rondom het USP met elkaar verbinden, zodat dieren weer gebruik kunnen maken van het leefgebied. Hiervoor worden onder andere houtwallen aangelegd. Op die manier worden bestaande bosjes en struwelen met elkaar verbonden voor vogels en kleine zoogdieren. Vleermuizen maken graag gebruik van houtwallen als onderdeel van hun vliegroutes. Daarnaast worden poelen aangelegd om het leefgebied van de kamsalamander en ringslang te versterken. Het Utrecht Science Park - tot 2018 De Uithof - is een wetenschapspark. Merel Soons, hoogleraar plantenverspreidingsecologie en natuurbescherming, geeft op basis van haar onderzoek advies hoe biodiversiteit in en om het USP kan worden hersteld. ‘Er liggen in ons eigen Utrecht Science Park mooie kansen voor het herstellen en versterken van populaties planten en dieren, zoals de ringslang. Naast het herstellen van hun leefgebied, is goed beheer ook essentieel. Poelen moeten goed onderhouden worden om geschikt te blijven voor de kamsalamander en ringlang. Dat is iets waar Landschap Erfgoed Utrecht veel ervaring mee heeft. Dus wij zullen dankbaar van hun kennis gebruik maken en zo vullen we elkaar mooi aan’.

Landschap Erfgoed Utrecht
Landschap Erfgoed Utrecht is een ANBI stichting gevestigd in het koetshuis van landgoed Oostbroek in De Bilt. Het heeft 24 bevlogen professionals in dienst die met méér dan 13.000 vrijwilligers samenwerken aan projecten in de natuur, het landschap en het erfgoed in de provincie. Het is daarmee de grootste vrijwilligersorganisatie op dit gebied in de provincie Utrecht. Samen onderhouden ze onder andere de Klompenpaden, publiceren verhalen op geschiedenissite UtrechtAltijd.nl, doen projecten met boeren en waterschappen, helpen musea en ontwikkelen ze onderwijsprogramma’s voor kinderen. Landschap Erfgoed Utrecht doet dit vanuit het besef dat mensen zich vrijer en gelukkiger voelen als ze zich verbonden weten met het erfgoed en landschap om zich heen.
De Universiteit Utrecht is sinds 1636 de plek waar nieuwe samenwerkingen beginnen en kruisbestuivingen ontstaan. De universiteit is diep geworteld in de stad Utrecht en internationaal opererend. medewerkers en studenten onderzoeken en onderwijzen over de grenzen van disciplines heen, en delen kennis en inzichten die de bouwstenen leveren voor morgen. [HvdB]