Scherven schaatsgeluk
AlgemeenMet mijn hoofd in de zon stappen mijn voeten in de schaduw door het natte gras. De zon staat nog laag tegenover een zuinige maan. De schaduwen zijn lang. Moeiteloos reikt mijn schaduwbeeld over de waterplas, loop ik zowel op het pad als aan de andere kant van de sloot door het weiland. Daar raakt mijn schaduw aan de poten van een reiger. Die vliegt weg.
Even moeiteloos dwalen gedachten door de tijd, raakt de schaduw van een herinnering de actualiteit. 25 Jaar na de laatste Elfstedentocht, 200 kilometer op de schaats, werd het nationaal geheugen opgepoetst in een lange dag-durende documentaire van de NOS. Op televisie werd een groot winterfeest opgetuigd met herinneringen aan schaatsgeluk. Met ‘It giet oan’ zette Henk Kroes op 2 januari 1997 een groots volksfeest in gang. Nog dezelfde dag waren alle hotelkamers in Leeuwarden bezet. Vanaf het ijs en vanuit de lucht deden cameraploegen uit binnen- en buitenland verslag van de schaatstocht. Heel Nederland keek mee, een kijkcijferrecord.
Gestart werd om 5.30u. in het donker, de route her en der verlicht door tractoren of met fakkels. Een tocht met stempelposten die je niet mocht missen, waar wegen en wakken werden omzeild met kluunplaatsen over vloerbedekking, hout of stro, dweilorkestjes langs de kant en heel veel publiek. Urenlang zongen en juichten toeschouwers de schaatsers vooruit. Deelnemers van toen vertelden over afzien, ontberingen en saamhorigheid. Over opgeven, pijn en dromen in duigen. Over lijden en genieten met na afloop de euforie en de trots. Over eeuwige roem en een enorme berg schoenen, klompen, laarzen en gympen achterin de Frieslandhal. Velen vertrokken met hun voeten in vreemde schoenen.
De winters van nu zijn te dun voor schaatsplezier. Als ijsbrekers banen twee zwanen zich een weg door de dunne ijsvloer. Traag duwen zij het ijs voor hun borst weg, in scherven. Het flinterdunne ijs zingt, tinkelt als het breekt. Het belletje dat ijspret oproept.
(Karien Scholten)
In haiku:
IJskoude helden
Herleven ontberingen
Scherven schaatsgeluk