BENG! wil bij energietransitie meters maken

door Guus Geebel

Het college van B en W wil de periode tot een energieneutraal De Bilt in 2050 in drie gelijke termijnen verdelen. Energiecoöperatie BENG! wil juist vooral de eerste periode tot 2030 veel meer doen. ‘Dan ben je goed voorbereid op de periode daarna, want de behoefte aan energie neemt alleen maar toe. Alles wat je nu doet hoef je straks niet meer te doen. Dus niet 33% in 2030 wat het college voorstelt, maar 55% zoals we landelijk hebben afgesproken’, aldus bestuurslid Bouwe Taverne. 

‘BENG! is een zelfstandige Biltse organisatie, bestaat acht jaar en telt meer dan vierhonderd leden. ‘We worden gesteund door de gemeente maar we zijn wel particulier en zijn onbetaalde professionals op lokaal energiegebied. We willen de gemeente niet zonder meer volgen, maar kritisch en constructief zijn, in naam van onze leden, van burgers en lokale ondernemers’, zegt Taverne. ‘Een energiecoöperatie is een ondernemende vereniging, waarvan er inmiddels in Nederland zo’n 500 actief zijn. Energie Samen is de landelijke koepel van energiecoöperaties. We hebben in de provincie Utrecht inmiddels ook een koepelorganisatie van de Utrechtse coöperaties gevormd onder de naam Energie van Utrecht. De bedoeling daarvan is de kennis en ervaring te bundelen, zodanig dat coöperaties elkaar ondersteunen en de lokale energietransitie versnellen.’

Opwekking
‘In de acht jaar dat BENG! bestaat is al veel gebeurd. Er is inmiddels veel kennis en ervaring opgedaan met energiebesparing en -opwekking. In september 2016 werd het zonnepark bij de rioolwaterzuivering van De Bilt officieel geopend. Dit gebeurde door het zetten van een symbolische eerste stap op weg naar een energieneutraal De Bilt. Verder hebben we een aantal zonnedaken bij boeren gerealiseerd en afgelopen jaar hebben we acht daken op het RIVM-terrein belegd met 3000 zonnepanelen. BENG! verkoopt onder de naam Biltstroom de lokaal opgewekte groene stroom en gas aan lokale bewoners en bedrijven. Daarvoor is veel lokale opwekking nodig. Dat kan met zonnepanelen op eigen daken, maar ook door collectief zonnestroom op te wekken op grote daken in de gemeente De Bilt. BENG! ontwikkelt deze zonnestroomprojecten en Biltstroom draagt vervolgens zorg voor het beheer en de exploitatie en de verkoop van de stroom. ‘Dat betekent dat mensen hun contract met een energiemaatschappij naar ons kunnen omzetten. Als je het als particulier of zakelijk interessant vindt om stroom af te nemen die lokaal wordt opgewekt, dan kan dat bij ons.’

Voorlichting
‘Verder helpen en hielpen we vele honderden particulieren en ondernemers met energiebesparing, want alles wat je bespaart hoef je niet op te wekken. BENG! doet daarom ook veel aan communicatie en voorlichting. Jaarlijks organiseren we zo’n twintig bijeenkomsten, die momenteel online plaatsvinden. Er zijn bijeenkomsten over zonnepanelen, over energiebesparing en over warmtepompen, waar veel vragen over zijn. Bijeenkomsten over warmtepompen gaan vaak minder daarover, maar des te meer over besparing. Een warmtepomp heeft namelijk pas zin als je de woning eerst goed ingepakt hebt. Dan kun je toe met een lagere-temperatuurverwarming. We hebben infraroodcamera’s die foto’s van de woning maken die precies laten zien waar de warmtelekken zitten en waar de mogelijkheden zijn om die woning beter in te pakken en zo kosten te reduceren. We geven zo op maat advies aan particulieren over de manier waarop ze hun energielasten omlaag kunnen brengen. Veel particulieren maken daar gebruik van. Dit kan natuurlijk alleen als het buiten koud is, dus vanaf oktober gaat dat weer gebeuren.’ Op warmtegebied onderzoeken we samen met het waterschap, woningcorporatie SSW en de gemeente ook of we een warmtenet tot stand kunnen brengen om duizend woningen te kunnen verwarmen met de energie uit de waterzuivering. 

Windmolens
BENG! praat geregeld met de wethouder en de ambtenaren. ‘Ze weten dat wij vinden dat zij een ambitieuzer voorstel aan de raad zouden moeten voorleggen als energie-ambitie voor 2030. In die zin gaan we ook inspreken in de commissie Openbare Ruimte op 11 en 18 mei. In het kader van de Regionale Energiestrategie (RES) is het natuurlijk wel belangrijk hoe je dan die energie gaat opwekken. Wij vinden dat de afgelopen tijd het verzet tegen windmolens erg veel media-aandacht heeft gekregen. Daar hebben we alle begrip voor, want niemand zit te wachten op zo’n groot object in het groene landschap. De vraag is echter of het mogelijk is om de energie-ambitie voor 2030 te halen zonder windmolens. Als je die niet wilt, kies je in wezen voor meer of grotere zonnevelden. Zet die maar op de Noordzee, is een veelgehoord argument. Maar de windparken daar hebben al een bestemming voor industrie, nutsvoorzieningen of transport. Vandaar dat aan gemeenten is gevraagd na te gaan of ze zelf voor hun eigen energie kunnen zorgen, dichtbij huis, in eigendom van burgers en ondernemers.’ 

Zon en wind
‘Wij als BENG! willen meedenken en bewoners helpen met besparing en zon op eigen dak, maar tegelijkertijd heb je ook zonneprojecten op land nodig en ook nog windprojecten op land. Dat moet zo gebeuren dat degenen die er echt last van hebben gecompenseerd worden, een balans van lusten en lasten. Dat moet goed gecommuniceerd worden, participatie is daarin echt essentieel. BENG! denkt mee over de mogelijkheden voor windmolens langs de A28 bij Utrecht Science Park. Maar we willen vooral ook de mogelijkheden voor energieopwekking op grote daken veel aandacht geven. En niet voor het eerst. Afgelopen jaren hebben we dat voor elkaar gekregen bij een zorginstelling in Berg en Bosch. Het Nieuwe Lyceum heeft een prachtig dak gekregen waar bijna 800 panelen op liggen. We zijn nu bezig met De Kwinkelier, een sporthal en enkele VVE’s in De Bilt. En nog maar een paar weken geleden werd het zonnedak op de Oosterlichtkerk afgerond. We gaan komende jaren een groot programma uitvoeren voor het ontwikkelen van zonnestroom op de grotere daken. En wel zo dat ook mensen die het niet kunnen betalen toch mee kunnen doen. Maar de realiteit brengt ons er ook toe mee te denken, vanuit het belang van inwoners van alle kernen van onze gemeente, over de mogelijkheden voor zonnevelden.’

Ontwikkelaars
‘BENG! is gesprekspartner voor commerciële projectontwikkelaars en wil daarmee de lokale eigendom, betrokkenheid en participatie borgen. Op dit moment is er contact met drie projectontwikkelaars van zonnevelden. ‘Wij bespreken of zij bereid en in staat zijn om de ontwikkeling van de locaties te doen samen met de lokale bevolking, via ons. Met IX Zon is dat misgegaan bij de voorbereiding van het zonneveld Achterwetering, omdat wij niet konden instemmen met hun financiële eisen. Zij wilden veel meer aan het park verdienen dan wie dan ook. Dat vonden we niet eerlijk. In tweede instantie ging het mis omdat we vonden dat ze een verdeel-en-heersbeleid hanteerden waardoor wij IX Zon niet als een bedrijf zagen waarmee je op basis van zakelijk en eerlijk handelen een bedrijf gaat opzetten, met de financiële risico’s die eraan verbonden zijn.’ 

Partner
‘Ik zeg vaak in gesprekken met mensen in De Bilt dat je maar beter niet kunt wachten tot de energietransitie over je heen komt, want dan bepaalt de overheid waar wat gebeurt. Als inwoner ben je dan de controle helemaal kwijt en heb je wel lasten, maar geen lusten’, zegt Bouwe Taverne. ‘Op het moment dat je verantwoordelijkheid neemt en zelf bepaalt wat je wilt, dan zijn wij als BENG! partner en willen we samen praten over waar het kan. Dan ben je baas in eigen huis en een goed rentmeester. “Dat zonneveld is van ons” zeg je dan trots. We doen het immers voor het behoud van een goed klimaat en een vitale natuur, we doen het voor onze kinderen en de hunne. Als je een goed voorouder wilt zijn, doe dan mee. Want ook al zijn we als BENG! nu al acht jaar bezig, in de komende jaren zal blijken hoe we de energietransitie samen lokaal vorm gaan geven. We rekenen erop dat BENG! komende jaren voor Biltse burgers en ondernemers alles kan doen om samen vorm te geven aan een ambitieuze energietransitie. Want energie dat zijn wij.’