V.l.n.r. Joep Gerritsen, Arie van der Vlies en Wim Verweij op het vitale hart van Maartensdijk.
V.l.n.r. Joep Gerritsen, Arie van der Vlies en Wim Verweij op het vitale hart van Maartensdijk.

Nieuwbouw noodzakelijk voor behoud vitaliteit

Algemeen

door Henk van de Bunt

Vergrijzing, bezuinigingen, zorg aan huis, de overheid op afstand. Het zijn grote ontwikkelingen die veel invloed kunnen hebben op kleine dorpen. Provincies en veelal grote(re) gemeenten vragen adviesbureaus vaak hoe kleine dorpen komende jaren vitaal kunnen blijven. 

Onderzoek toont aan dat hét vitale dorp van de toekomst niet bestaat, maar idealiter zijn er overal wijken waarin mensen samenleven, voor elkaar zorgen, waar gemeenschapszin is. De gemeenschappen zijn sterk en bewonersinitiatieven bloeien. Er is een goede balans in de bevolkingssamenstelling. Nieuwe vervoersmogelijkheden maken de regio bereikbaarder: al het vervoer is elektrisch en zelfrijdend en er zijn fietssnelwegen. 

Ontmoeting
Omdat mensen elkaar minder vanzelf ontmoeten door onder andere digitalisering zorgen zij dat ze elkaar ontmoeten in bijvoorbeeld dorpshuizen of brede maatschappelijke voorzieningen. De kernen zijn energieneutraal en waar mogelijk energieleverend. Hoewel de kans klein is dat windturbines de horizon gaan bepalen, zullen allerlei nieuwe manieren van energie opwekken het landschap beïnvloeden. De woningvoorraad is levensloopbestendig: zorg is mogelijk in en aan huis. Ook is de woningvoorraad divers: er is voor ieder wat wils. De kernen zijn veelal woondorpen: groener en ontspannen, mensen kiezen ervoor niet in de stad te wonen.

Maartensdijk
‘Woningbouw in Maartensdijk is nodig om de vitaliteit van het dorp te behouden. Snelheid is hierbij van belang, want de behoefte is nijpend’; dat is het advies dat Joep Gerritsen, Arie van der Vlies en Wim Verweij namens Maartensdijkers naar het gemeentebestuur gestuurd hebben. Hun advies wordt ondersteund door ondernemers en allerlei organisaties, verenigingen en instanties.

Woningbouw
Om de druk op de woningmarkt te verlichten heeft de gemeente een ambitie voor woningbouw geformuleerd. Voor het dorp Maartensdijk betekent dit een woningbouwopgave van zo’n 200 woningen, waarbij er ook buiten de rode contouren gebouwd zou kunnen gaan worden. Wim Verweij: ‘Door middel van ons advies geven we aan het gemeentebestuur overwegingen mee die volgens ons voor het behalen van de doelstelling van groot belang zijn’.

Vitaliteit behouden
Dat er sprake is van druk op de woningmarkt geldt in sterke mate ook voor Maartensdijk. Het aantal beschikbare woningen is heel laag en doorgaans in een hoge prijsklasse. Zoals uit het woonbehoefteonderzoek dat de gemeente heeft laten uitvoeren blijkt, is er vooral een tekort aan starterswoningen en woningen in het middensegment. Arie van der Vlies: ‘Door deze situatie verlaten met name veel jongeren het dorp. Hierdoor is er sprake van vergrijzing. Onder andere kerken, verenigingen en scholen hebben daar nadrukkelijk mee te maken. Er is volgens ons behoefte aan betaalbare starterswoningen voor de eigen bevolking’.

Advies
In het advies wordt gesteld, dat een evenwichtige leeftijdsopbouw in het dorp van groot belang is voor de vitaliteit van Maartensdijk. De initiatiefnemers sluiten niet uit dat er anders in de toekomst scholen moeten sluiten en het voorzieningenniveau (winkels, sportactiviteiten e.d.) zal afnemen, waardoor het dorp ook minder aantrekkelijk wordt. ‘Dat is een zichzelf versterkend effect en moet zo veel mogelijk worden voorkomen. Het plan om nieuwe woningen te bouwen is daarvoor van groot belang. Wij pleiten er dan ook voor om bij de keuze van het type woningen vooral te letten op wat bijdraagt aan de evenwichtige leeftijdsopbouw en vitaliteit van het dorp. Vanuit dat oogpunt bezien is er vooral behoefte aan starterswoningen en aan woningen in het middensegment’, aldus Wim Verweij.

Snel beginnen
Met het proces - van planvorming tot realisatie - is vaak veel tijd gemoeid, dat zijn doorgaans jarenlange processen. Joep Gerritsen: ‘Zeker nu er voor het voldoen aan de woningbouwopgave ook buiten de rode contouren gebouwd zou kunnen gaan worden is veel discussie te voorzien met naar te vrezen valt lange procedures. Maar er zijn ook nog bouwmogelijkheden binnen de rode contouren. In de digitale kansenkaart worden daarvan voorbeelden genoemd’.

Inbreiding
Lopende de planvorming voor het bouwen buiten de rode contouren kan er ook aan inbreiding worden gewerkt. Inbreiding is naar verwachting veel sneller te realiseren. Joep Gerritsen nogmaals: ‘Daarbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan vrijkomende terreinen zoals bijvoorbeeld - naar verluidt - het terrein aan de Dierenriem waarop nu LFE is gevestigd. Snelheid is van belang omdat de behoefte nu al nijpend is. Op die manier ontstaat ook een realisatie in meerdere fasen. Fasegewijs woningen beschikbaar stellen sluit ook het beste aan op de behoefte van de eigen bevolking en kan voorkomen dat door het beschikbaar komen van veel woningen tegelijkertijd er belangstellenden van buiten het dorp “voordringen”.’

Voorkeur
Voor wat betreft de gewenste locatie(s) - eventueel - buiten de rode contouren hebben de initiatiefnemers geen duidelijke voorkeur. Arie van der Vlies: ‘Het gaat er ons vooral om dát er (snel) gebouwd gaat worden. Met het oog op de haalbaarheid en in het licht van de onderlinge verhoudingen binnen het dorp is het verstandig om te kiezen voor een locatie die relatief weinig impact heeft op de inwoners of te kiezen voor het realiseren van een groene zone tussen de huidige en de nieuwe bebouwing’. Het advies van de Maartensdijkers wordt door steeds meer (woningzoekende) inwoners, organisaties, verenigingen en instanties ondersteund. Contact met de initiatiefnemers voor adhesie, advies en ondersteuning: email maartensdijkvitaal@gmail.com