Nieuwe aanplant op De Bantam in Maartensdijk

Sinds 2005 heeft Utrechts Landschap ‘De Bantam’ in beheer. Het is een door weilanden omsloten beschermd natuurgebied aan de zuidoostkant van de Dorpsweg in Maartensdijk, tegenover landgoed Rustenhoven. Deze maand gaat Utrechts Landschap de leefbaarheid voor dassen, reeën, insecten, vogels en kleine zoogdieren in dit gebied versterken en verbeteren door de aanplant van bomen en diverse soorten bloeiende en vruchtdragende heesters.

Het beschermde natuurgebied bevindt zich tussen de Bantamlaan en de Eyckensteinsesteeg en bestaat uit twee delen. In het deel aan de Bantamlaan zijn diverse houtwallen met onderbegroeiing van bramen. Hier staat ook nog een oude, buiten gebruik geraakte kapschuur. In het zuidwestelijk deel is een voederakker met mais speciaal voor dassen. Daarnaast is een graanakker met bloemenmengsel voor insecten. Het graan en de bloemzaden bieden voedsel voor vogels en kleine zoogdieren. Het andere deel van het natuurgebied is een langgerekt grasland evenwijdig aan de Bantamlaan. Vanwege het verbindingsstuk tussen de beide terreinen wordt laatstgenoemde perceel H genoemd. De totale oppervlakte is 7 hectare. Het terrein van Utrechts Landschap wordt ter hoogte van het verbindingsstuk verdeeld door twee graslanden van derden. Het zuidelijke deel wordt gemaaid, waarbij het maaisel wordt afgevoerd, en ‘s zomers beweid. Het noordelijke grasland wordt gebruikt als hooiland. 

Historie
In het landelijk gebied aan de oostzijde van het dorp Maartensdijk zijn na de veenontginningen diverse boerderijen ontstaan. Een daarvan was ‘De Bantam’, oorspronkelijk een kloosterboerderij. De benaming van de boerderij was rond het jaar 1900 bedacht door de bewoner van de buitenplaats Rustenhoven aan de overzijde van de Dorpsweg. Hij was ooit consul in Bantam, Java. De boerderij is in 1960 afgebroken. Na de tweede wereldoorlog nam de vraag naar landbouwkundig onderzoek fors toe om de voedselproductie te kunnen verhogen. In 1966 werd daarom proefboerderij ‘De Bantham’ met 3000 fok- en mestvarkens geopend. Deze boerderij is naar Lelystad verhuisd, waarna het gebied in 2003 gesaneerd werd opgeleverd. Als gevolg van het herinrichtingsplan van het Noorderpark is het in handen van Utrechts Landschap gekomen.

Ecologische verbindingszone
De Bantam vormt een belangrijke schakel in de ecologische verbindingszone tussen het Maartensdijkse bos en het Ridderoordse bos. Het door weilanden omgeven gebied maakt deel uit van het NatuurNetwerk Nederland. Dit netwerk is bedoeld om natuurgebieden beter met elkaar en met het omringende agrarisch gebied te verbinden. De combinatie van het open terrein en houtsingels biedt een ideale leefomgeving voor reeën, hazen, dassen, muizen en andere kleine zoogdieren, maar ook vele soorten insecten, (roof-) vogels en paddenstoelen. Hier vinden ze voedsel, schuil- en voortplantingsplaatsen. Met een paar aanpassingen kunnen in de aanwezige oude kapschuur kerkuilen nestelen. Omdat het gebied niet opengesteld is voor bezoekers, kunnen de dieren er ongestoord leven.

Natuurwaarden versterken
Het beheer is gericht op behoud en versterking van de ecologische verbindingszone, dus voor het behoud en de bevordering van flora en fauna. Veel dieren zijn gebaat bij het halfopen cultuurlandschap. Om dit te versterken gaat Utrechts Landschap deze maand een nieuwe houtsingel aanplanten van 1600 stuks gemengd bosplantsoen. Er is gekozen voor bloeiende en vruchtdragende soorten als veldesdoorn, hazelaar, meidoorn, sleedoorn, hondsroos, egelantier, dauwbraam, boswilg, vlierbes, fladderiep en Gelderse roos. Ook worden er 16 bomen geplant, te weten eiken en linden, een walhalla voor insecten. In het terrein bevinden zich twee dassenburchten. Met de te nemen maatregelen wil Utrechts Landschap hun leefgebied beschermen en versterken door een (voedsel-)trekroute voor de dieren creëren. Zo kan er ook een uitwisseling van genen met de dassen in de regio plaatsvinden. De aanwezige oude kapschuur wordt geschikt gemaakt voor huisvesting voor de kerkuil.

Hoe gaat het verder
Uiteraard zal het terrein blijvend beheerd worden. Voor de nieuwe aanplant betekent dit, dat de houtige gewassen na 10 jaar worden ‘afgezet’ (afgezaagd op ca. 10 cm boven het maaiveld). Zo krijgen de jonge planten ruim de tijd om zich goed te ontwikkelen. Door middel van onderzoek naar gebruikssporen van dieren en het eventueel plaatsen van cameravallen zal worden gekeken of in de toekomst meer dieren De Bantam weten te vinden.

Voor het succes van het project, dus het beschermen, behouden en versterken van de natuurwaarden en de ecologische verbindingszone, is het belangrijk dat het natuurgebieden Bantam en perceel H afgesloten blijven voor zowel publiek als honden. In een mum van tijd weten honden namelijk geursporen van reeën en dassen op te sporen met alle gevolgen van dien. In het rustgebied krijgen de dieren alle gelegenheid om er te leven en zich voort te planten. Utrechts Landschap zal op deze maatregelen toezien en handhaven.

(Jacqueline van Dam, Boswachter Publiek Utrechts Landschap)