Landgoed Voordaan is beeldbepalend voor Groenekan.
Landgoed Voordaan is beeldbepalend voor Groenekan.

Groenekans Landschap wil bescherming complex Voordaan

Algemeen

door Guus Geebel

Stichting Groenkans Landschap verzoekt het college van B en W van De Bilt in een brief om de status van rijksmonument aan te vragen voor het gedeelte van het complex monument Voordaan, dat die status nu nog niet heeft. De stichting wil aantasting van dit unieke gebied voorkomen en een belangrijk cultuurhistorisch onderdeel van de kwaliteit van Groenekan vastleggen.

Voordaan is zeer bepalend voor het groene karakter van Groenekan. Het is het cultuurhistorisch hart van het dorp, dat zich sinds de middeleeuwen ontwikkelde langs de 13de-eeuwse wetering. Die werd gegraven om het gebied te ontginnen. Op de scheiding van het veenweidegebied en het zand van de Utrechtse Heuvelrug, werd in de 17de eeuw, na samenvoeging van meerdere percelen, een landhuis met pachtboerderijen en een parkbos aangelegd. In het midden van de 19de-eeuw ontwierp tuinarchitect Jan Copijn de huidige parkaanleg van het huis, met vijverpartijen, gebogen lanen en een gemengd bos. In 2001 werden de cultuurhistorische kwaliteiten van Voordaan erkend met de aanwijzing ervan als rijksmonument. Die kwaliteit is in het beleid van de gemeente, eerst Maartensdijk, nu De Bilt, onderschreven, getuige onder meer het vigerende bestemmingsplan en andere recente beleidsuitspraken. 

Groene long
De Rijksoverheid heeft Voordaan als complex beschermd. Groenekans Landschap is echter van mening dat onderdelen van het Parkbos ten onrechte nog geen deel uitmaken van de bescherming van dat complex. Dat geldt voor de zogenaamde Groene Kathedraal en het stuk Parkbos aan de cirkelvormige Vijverlaan. Dat werd rond 1850 aangelegd en sindsdien voorzien van monumentale bomen. Deze groene long met ruim dertig voornamelijk beuken van meer dan 120 jaar oud, was een van de in 2019 door B en W voorgestelde locaties voor woningbouw. Noordelijk van de al wel beschermde parkaanleg bevindt zich het tweede deel van het Parkbos met de bosvijver, dat nog geen deel uit maakt van de complexbescherming. 

Complexbescherming
Groenekans Landschap stelt het college voor om samen de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed te verzoeken de complexbescherming uit te breiden met beide onderdelen van het Parkbos. Die bescherming doet recht de grote cultuurhistorische en ruimtelijke kwaliteiten van de groene structuur. De bescherming maakt het voor de gemeente als eigenaar mogelijk bij de Rijksoverheid subsidie aan te vragen voor het meerjarig onderhoud van Voordaan. Groenekans Landschap bezit ook enkele belendende bospercelen van Voordaan en is graag bereid met de gemeente te werken aan een benodigd meerjarig instandhoudingsplan voor het Parkbos. Meerdere organisaties onderkennen de kwaliteiten van Voordaan en hebben gezegd het verzoek richting Rijksoverheid te onderschrijven. 

Veilig stellen
‘Onze stichting is van mening dat de bescherming van de kwaliteiten van Groenekan bij voorkeur privaatrechtelijk zou moeten plaatsvinden’, aldus voorzitter Frans de Graaf van Groenekans Landschap. ‘De gronden van Utrechts Landschap en van onszelf zullen tot in de verre toekomst behouden blijven voor natuur. Helaas zullen sommige eigenaren de overheid vragen om bestemmingen te wijzigen in hun eigen belang. Cruciaal voor ons is welke instantie de natuur en cultuurwaarden van Groenekan bewaakt. Groenekans Landschap vindt dat de monumentale status van Voordaan een goede bescherming biedt, los van welk belang dan ook. Vandaar deze stap om onze belangen veilig te stellen.’


Bos Voordaan, met op de voorgrond de ‘spiegelvijver’ in het bos. (foto Frans Poot)