De Canon van de Marine

door Henk van de Bunt

Wie kent niet de Canon van Nederland, van Utrecht, van De Bilt en Maartensdijk? Daarin staat wat van belang is om te weten over onze Nederlandse, provinciale Utrechtse, Maartensdijkse of Biltse geschiedenis. Door het lezen van zo’n Canon kom je erachter wat de moeite waard is om te onthouden van de geschiedenis van je land, streek, stad of dorp. 

Anne Doedens publiceerde zeven jaar geleden de Canon van Utrecht. In 2105 schreef hij de Canon van de Wadden. Begin 2017 werd hem gevraagd om samen met de voormalige commandant zeestrijdkrachten viceadmiraal Matthieu Borsboom de Canon van de Nederlandse Marine te schrijven. De zeemacht heeft immers een belangrijk verleden, met kopstukken als Michiel de Ruyter, met vele hoogte- en dieptepunten, zoals de Slag in de Javazee en de ondergang van Karel Doorman. 

Klus
Het werk aan de Canon was een heel grote klus. Op 15 oktober 2020 wordt het omvangrijke boek aan de huidige commandant zeestrijdkrachten viceadmiraal Rob Kramer aangeboden, in het fameuze Amsterdamse Scheepvaartmuseum in een feestelijke bijeenkomst. Matthieu Borsboom vertelt: ‘Het boek leert je waar de marine voor staat, waar je deel van uitmaakt en wat er van jou verwacht kan worden’. De Canon van de Marine is echter zeker zo interessant voor niet-marinemensen, die van geschiedenis houden. Doedens en Borsboom schuwen in hun werk daarbij gevoelige onderwerpen niet, zoals de bevrijdingsactie bij De Punt (waar Molukkers een trein met inzittenden hadden gegijzeld). Of zwarte bladzijden, als die van de Nederlandse rol bij het verhandelen en houden van slaven. Ook stellen ze de vraag: ‘Wat zijn (zee)helden?’ Van Speijk is daar een mooi voorbeeld van. Ingegaan wordt op vragen als: ‘Was het in de lucht vliegen van Van Speijk en zijn schip de daad van een drieste zelfmoordenaar of was het weloverwogen zelfopoffering?’

Geuzen
In vijftig Vensters of onderwerpen komt veel aan bod. Doedens geeft aan: ‘Het gaat ook over geuzen, kapers, over wapens, de overgang van zeil en hout naar ijzer en stoom en die naar de tijd van automatisering. Het gaat over de eerste mariniers en hun rol bij Chatham (1667) en moderne acties onder de vlag van de NAVO. Ook komen zeeschilders aan bod, van de Van de Veldes tot hun moderne collega’s’. 

Er is voor ‘elck wat wils’ in het boek te vinden om over na te denken. Zo wordt er ingegaan op de rol van vrouwen, van de zeventiende eeuw tot op de huidige dag. Roemruchte onderdelen van de marine en hun geschiedenis worden besproken, van het optreden van de mariniers, dicht bij huis (Rotterdam) en verder weg (China). Men vindt in het boek informatie over de geschiedenis van de Onderzee- , de Mijnen- en de Marine Luchtvaartdienst.

De Canon van de Marine van Anne Doedens en Matthieu Borsboom legt de geschiedenis van de zeemacht zeker niet definitief vast: de auteurs hopen dat het boek tot discussie leidt, waardoor bij een herziening in de toekomst andere onderwerpen en een andere benadering gekozen zouden kunnen worden. Want door discussie en gesprek blijft geschiedenis leven.

Lezersactie
Voor de lezers van De Vierklank is een aantal exemplaren van een ander werk van Anne Doedens over militaire geschiedenis beschikbaar, uit het jaar waarin hij aan de marine-canon begon. Daaraan werkte ook plaatsgenoot Salomon Bouman mee. Het gaat om: De Zesdaagse Oorlog, ‘De Israëlische ‘herschepping van het Midden-Oosten’. Belangstellenden kunnen een e-mail sturen naar info@vierklank.nl onder vermelding van Zesdaagse oorlog. De boeken worden onder de inzenders verloot.