Tussen de boeken leidde Hanka Vossen de documentaire in.
Tussen de boeken leidde Hanka Vossen de documentaire in.

Het verhaal van de tienduizenden

Algemeen

door Henk van de Bunt

Donderdag 20 augustus vertoonde Bibliotheek Bilthoven de documentaire 'In het spoor van de Poolse bevrijders'. De documentaire vertelt het verhaal van de tienduizenden Poolse soldaten die in de Tweede Wereldoorlog hebben gestreden. Hun motto was 'voor uw en onze vrijheid'. 

Naast Canadezen, Britten en Amerikanen hebben ook de Polen een belangrijke rol gespeeld bij de bevrijding van ons land. Het was de bedoeling dat ze na ons land ook hun eigen land zouden bevrijden, maar daar is het niet van gekomen: Polen kwam onder de Russische invloedssfeer en veel van de Poolse bevrijders bleven daarom in het westen. Breda en omgeving werd op 29 oktober 1944 bevrijd. Ze koesterden de hoop hun eigen vaderland ook te kunnen bevrijden, maar kwamen bedrogen uit. Velen leefden tientallen jaren in ballingschap in verschillende landen in West-Europa.

Model
In de documentaire volgt men het leven van de Poolse generaal Stanislaw Maczek, die in 1892 in Lvóv werd geboren en op 102-jarige leeftijd in Edinburgh overleed en op het Pools militair ereveld te Breda tussen zijn manschappen ligt begraven. Maczeks levensverhaal staat als het ware model voor wat veel Poolse mannen van zijn generatie hebben meegemaakt. In de film vertellen ooggetuigen, deskundigen en kinderen van Poolse oorlogsveteranen hoe het de Poolse bevrijders voor, tijdens en vooral ook na de oorlog is vergaan. De film is op diverse locaties opgenomen in Nederland, Polen en Schotland.

Razem
De al 50 jaar in Nederland wonende Hanka Vossen gaf naast een inleiding bij de documentaire ook aanvullende informatie. Hanka is voorzitter van Stichting Razem De Bilt, die al vanaf 1990 contacten onderhoudt met het Poolse Miescisko: ‘In deze hele periode hebben we ontzettend actief en met spontaniteit aan beide zijden heel veel bereikt. Uitwisselingen tussen de bewoners van beide gemeenten (het begon eerst met Maartensdijk) zijn heel gevarieerd. We hebben het mogelijk gemaakt, dat boeren, leraren, jeugd, brandweermannen, politie, mensen uit de gezondheidszorg en uit bouwsector van de twee landen elkaar konden ontmoeten. We hebben in onze gemeente vrijwilligers, die samen met het bestuur elk jaar naar Polen gaan. Dit jaar was dat helaas niet mogelijk’.

Voor dit jaar hadden we projecten voor ‘75 jaar vrijheid’ bedacht. Behalve deze middag wilden we een tentoonstelling organiseren met kindertekeningen vanuit scholen uit Miescisko, uit onze gemeente en uit Coesfeld. Het thema is ‘Wat betekent vrijheid voor jou’. Het ging allemaal niet door vanwege de corona. Wanneer de scholen na de vakantie weer open gaan en blijven hopen we door te kunnen gaan’.

Over de film
‘De oudere generatie heeft, denk ik, ooit over generaal Maczek gehoord. Ik herinner me zelf dat, ergens rond 70-er jaren, toen ik bij iemand op bezoek was, een oudere heer naar me toe kwam en mij namens de Nederlanders bedankte - mij een (toen) jonge meid - voor de bevrijding van zijn land door generaal Maczek. Ik was verbaasd en ook ontroerd. In Polen had ik nooit iets geleerd of gehoord over dit feit. Onder het communistische regime praatte je niet over de heldendaden van Polen, die buiten Polen en nog wel in het kapitalistische Westen aan vechten waren. Dat waren de vijanden, die vanwege hun politieke voorkeur, niet waren teruggekeerd naar dat nieuwe communistische vaderland. Duidelijk waarom: zij waren bang om in de gevangenis te belanden’.