Van Letterzetter tot Draaigatje

door Henk van de Bunt

IVN afd. De Bilt noemde hem ooit ‘onze insectenman’ en RTV Utrecht was regelmatig bij Rob Timmer in Hollandsche Rading op bezoek: ‘In de zandkuil in Hollandsche Rading leven bijzondere dieren zoals de zandpadkevers en de pluimvoetbijen. Verzamelaar Rob Timmer heeft een collectie van meer dan 300 soorten kevers en andere insecten. De meesten verzameld in de omgeving van Hollandsche Rading’.

Rob Timmer zei ooit: 'Ik ga straks, als ik gestopt ben met werken, lekker de polder en het bos in en ga tekenen’. Dat is hij ook gaan doen; wanneer de dag nog nauwelijks is aangebroken, gaat hij de natuur in en fotografeert, tekent en schrijft prachtig over de dieren die hij ziet. Ook wel over de mensen, maar die komen er door hun gedrag meestal minder goed af.

Namen
‘Bijna elke beestje of plantje heeft momenteel wel een Nederlandse naam. Wie dat beslist weet ik niet, maar het is wel iets gemakkelijker dan de Latijnse namen. Hoewel wanneer je daar iets meer van weet ook wel een voordeel kan zijn’.

Momenteel staat de natuur in haar volle pracht te pronken. Daar kunnen we dus gebruik van maken. Net zoals de natuur dat doet. Door de droge zomers gedijen sommige soorten maar leggen andere weer het loodje. Vooral planten en bomen zijn daar gevoelig voor omdat over het algemeen water voor hun voedseltransport nodig is. We lopen een eindje op met Timmer: 

Letter
‘Door de droogte hebben vooral de naaldbomen het moeilijk en daar maakt een schorskevertje (genaamd Letterzetter) graag gebruik van. Hij graaft gangen net achter schors waarin de eitjes worden gelegd. De vorm van de gaten bestaan uit één grote gang met allemaal kleine zijgangen. Aan het eind van die zijgangen worden de eitjes gelegd. Vandaar de naam Letterzetter. Daarmee beschadigt hij de sapstroom van het cambium - het gedeelte net achter de schors - waardoor de stroom ernstig wordt belemmerd. Bij voldoende vocht is de overlevingskans van de boom aanzienlijk groter, maar nu worden hele bossen aangetast. Door de aangetaste bomen weg te halen voorkom je de verspreiding. Maar vaak is het leed al geschied. Grote delen bos in Nederland en ook elders in Europa zijn reeds ten prooi gevallen en afgevoerd’.

Vogels
Volgens Timmer zijn de namen van dieren vaak afgeleid van hun vorm, zang of voedsel; vogels zoals de Kievit (snijdend en scherp. Aan de 'zang' die de kievit laat horen, heeft hij zijn naam te danken. Ook de vleugels maken een opvallend geluid), Tjiftjaf (de naam ontleent de vogel aan haar zang die klinkt als tjif-tjaf) en Grutto (meest-gehoorde roep een luid en helder 'gruttooo, gruttooo'), zijn daar een voorbeeld van. Bij vlinders en andere insecten kan dat van alles zijn. Zo hebben ze vaak de naam van zoals de rups eruit ziet of wat de rups eet, als ze op een ander dier lijken, wat voor kleur of patroon. ‘Het zeven-stippelig lieveheersbeestje heeft inderdaad 7 stippen. Er zijn er ook die er 22 hebben en die heten dan ook zo’. Maar wat dacht u van Kroonvogeltje, Dromedaris, Hageheld, Eekhoorn, Witte Tijger, allemaal namen van vlinders. De Witte Tijger is een heel mooie nachtvlinder. Helemaal wit met zwarte stippen. De rups van een Eekhoorn lijkt in een bepaalde houding en met wat fantasie op een echte Eekhoorn.

Draaigaatje
Het Draaigatje heeft vermoedelijk zijn naam te danken aan al de gaten die ze kunnen maken in de grond. Het is een Mierensoort afkomstig uit Zuid Europa en zich hier heeft genesteld. Meerdere koloniën kunnen naast elkaar bestaan. Ze worden als schadelijk ervaren. Ze ondermijnen de straat tegels waardoor verzakkingen kunnen ontstaan. Ze kunnen blijkbaar ook goed bijten. Maar volgens mij kunnen alle mieren dat wel. Kortom niets is te gek om een beestje een naam te geven. Dus, het gezegde, ‘het mag geen naam hebben’, gaat gelukkig hier niet op.