Strandroof is nog niet verschenen en is beschikbaar vanaf 16 juni.
Strandroof is nog niet verschenen en is beschikbaar vanaf 16 juni. Foto: Picasa

*Lezersactie* Een schip met kostbaarheden strandt

Algemeen

door Henk van de Bunt

In maart 2019 bezochten de Maartensdijkse historicus Anne Doedens en de Vlielander geschiedschrijver Jan Houter het Nationaal Archief in Den Haag. Zij vonden unieke kaarten (vanaf de zestiende eeuw) van het Waddengebied en het door de golven verzwolgen dorp West-Vlieland. 

Bij toeval deden zij een bijzondere ontdekking; ze vonden een dossier met vele tientallen verhoren van Vlielanders uit 1704, over een merkwaardige stranding van een opvallend schip. Een eeuw voor de ondergang van de Lutine bij het eiland was een ander rijk beladen schip ondergegaan, een scheepsramp die tot nu toe onopgemerkt bleef. 

Boek
In hun nieuwe boek Strandroof. Een tragisch Godsgeschenk voor West-Vlieland wordt door beide auteurs de geschiedenis van het in de golven verdwenen dorp verteld. In het middelpunt staat daarbij de stranding van de Mary and Sara. De lading - bezit van een beroemde Duitse veldmaarschalk - spoelt aan land. Van de 80 opvarenden verliest meer dan driekwart het leven. De dorpelingen weten wel raad met de kostbaarheden, goud, zilver en diamanten. Een paar maanden later staat een klokkenluider op: de dominee en zijn vrouw zouden kostbaarheden in hun schuur verborgen hebben. In december 1704 komt daarom een onderzoekscommissie van het Hof van Holland in Den Haag naar het eiland om uit te zoeken wie zich allemaal aan deze strandroof schuldig hebben gemaakt. De Haagse heren moeten door een muur van stilzwijgen en verhulling heen zien te breken want de waarheid komt niet vanzelf boven water.

 
Gegrild
Acht dagen lang worden de dorpelingen van West-Vlieland ‘gegrild’ door de onderzoeksrechters. Hoe dat ging weet men uit het gevonden dossier, in klad geschreven stukken, snel neergepend tijdens de verhoren. Deze verslaglegging geeft de rechtstreekse werkelijkheid weer van West-Vlieland, een dorp in zijn nadagen. Met eronder gekrabbelde handtekeningen van dorpelingen en kruisjes van wie niet schrijven kon. Van hoog tot laag had men zich schuldig gemaakt aan de verdwijning van de kostbaarheden. Van burgemeester en dominee tot aan eenvoudige visserlieden toe. Deze verhoren geven op die manier een uniek inzicht in de dorpssamenleving en de eilander verhoudingen.

In hun boek pellen Anne Doedens en Jan Houter de verhoren als het ware af, totdat de gang van zaken glashelder aan het licht is gekomen. Het verhaal van een grote strandroof en de ondergang van een schip in de zwaarste storm van de achttiende eeuw. De auteurs reconstrueerden de gebeurtenissen van december 1703, tegen de achtergrond van vele eeuwen historie van West-Vlieland. Met behulp van de nog niet eerder gepubliceerde stukken en kaarten van het eiland, krijgt het door de zee verzwolgen dorp een gezicht, vanaf de middeleeuwen tot na de ondergang. Een zandvlakte, de Vliehors, is alles wat er nog rest.

Lezersactie
Voor geïnteresseerden is er een aantal exemplaren van een ander boek van Anne Doedens beschikbaar. Samen met dr. Marijke van der Vrugt, schreef hij: ‘Moord en doodslag. 16 Verjaarde zaken’. In dit boek verhalen zij zestien moorden die de geschiedenis veranderden, van die van een farao tot een Israëlisch minister-president. Wilt u kans maken op een boek stuur dan een mail naar info@vierklank.nl onder vermelding van ‘Moord en Doodslag’. 

De omslag van het ‘actie’-boek.