Jaap Balvers rechts van de verzetsgroep De Bilt voor het huis Blauwkapelseweg 34.
Jaap Balvers rechts van de verzetsgroep De Bilt voor het huis Blauwkapelseweg 34.

Onder voorbehoud 4-mei herdenking noordelijk deel Waterweg

Historie

De 4-mei viering zal anders zijn dit jaar. Grote herdenkingen vinden niet plaats, maar altijd ontstaan wel weer nieuwe initiatieven. Ook in De Bilt ontstond een mooi idee, om wellicht toch samen te kunnen herdenken. Een herdenking met buurtgenoten in het noordelijk deel van de Waterweg, van de Zernikeweg tot aan de Groenekanseweg.

Dit jaar zal de 4-mei herdenking anders zijn dan andere jaren. Op de site van het Comité voor 4 en 5 mei staat: voor de Nationale Herdenking en de Nationale Viering van de Bevrijding op 4 en 5 mei wordt een vorm ontwikkeld die past bij de uitzonderlijke omstandigheden waarin wij ons nu bevinden. In overleg met lokale en regionale organisatoren, overheden, media en de bevrijdingsfestivals, wordt de komende weken een programma opgesteld met aangescherpte regels.

Initiatief
Met deze tekst in het achterhoofd startte Marcel Hermens uit De Bilt een initiatief om, samen met buurtgenoten, toch een herdenking te houden op maandag 4 mei. ‘4 Mei zonder te herdenken, dat kan echt niet’, begint Hermens zijn verhaal. ‘Mijn idee was om samen, op 4 mei, om 19.58 uur, samen te luisteren naar de Taptoe, om daarna twee minuten stil te zijn en samen het Wilhelmus te horen of mee te zingen. En zo samen veilig in verbondenheid vrijheid te vieren’. Om zijn plan tot uitvoering te brengen benaderde Hermens de gemeente. De gemeenteambtenaar vond het een mooi initiatief en gaf haar akkoord. Tot vrijdag 24 april. Hermens: ‘Ik werd door haar gebeld met de vraag of ik er voorzichtig rekening mee wil houden dat, hoe mooi zij het initiatief ook vindt, er mogelijk landelijk een aanscherping komt van de regels “wat een samenscholing is en wat niet”, waardoor de viering niet kan doorgaan’.

Buurt
Met zijn uitgedachte idee ging Hermens de deuren langs in de Waterweg Noord, en de Zernikeweg tot aan de Groenekanseweg in De Bilt, in de hoop dat alles door kan gaan. Hermens: ‘Veel van ons kennen elkaar vaag of zelfs iets beter. Als buren, vanuit de school van de kinderen, van het running diner en/of de straatfeesten, maar deze herdenking is voor iedereen in de buurt die het in deze tijd fijn vindt om te ervaren dat wij verbonden zijn’. Inmiddels hebben zich al meer dan twintig huishoudens aangemeld om aanwezig te zijn.

Aanleiding
De aanleiding tot deze herdenking in De Bilt is Jaap Balvers, de schoonvader van Marcel Hermens. ‘Tussen 1943 en 1945 was in De Bilt een verzetsgroep actief’, legt Hermens uit. ‘Deze groep bestond uit 11 mannen en twee vrouwen, waaronder mijn schoonvader. In mei 1940 was hij gelegerd op de Grebbeberg bij Rhenen en vocht daar tegen de Duitsers. Nadat het Nederlandse leger zich terugtrok tot Woerden, kwam mijn schoonvader terug naar De Bilt. Hier trad hij toe tot de B.S.-Groep De Bilt, met als uitvalsbasis de Blauwkapelseweg 34. In die tijd was dit pand een sigarenzaak met woonhuis van Jacques Balvers, de vader van mijn schoonvader. Van hieruit stencilden zij onder andere verzetskrantjes. De stencilmachine kreeg een plek in de ruime bergplaats onder de vloer van een diepe kast op de verdieping van het huis. Deze bergplaats is nog steeds aanwezig, alhoewel de stencilmachine er niet meer staat De krantjes werden in een oplage van dertig stuks in de directe omgeving verspreid’. Jaap Balvers hield zich niet alleen bezig met het verspreiden van krantjes, maar pakte aan het einde van de oorlog ook plaatselijke NSB’ers en Duitse militairen op. Tevens verleende hij zijn steun aan de Hulpactie Roode Kruis (H.A.R.K.). Voor deze organisatie hield hij inzamelingen van meubels, boeken, textiel, glas en dakbedekking voor hulpbehoevende inwoners.

Ten tijde van dit schrijven is nog niet zeker of de herdenking kan doorgaan. ‘Ik word hier deze week over gebeld’, vertelt Hermens. ‘Dan stem ik met de gemeente af of mijn initiatief wel bijvoorbeeld vanuit de eigen tuin kan doorgaan of dat het initiatief, hoe dan ook, door de politie wordt gezien als een initiatief tot samenscholing’.

[door Walter Eijndhoven]

Jaap Balvers rechts naast de colonne op de Soestdijkseweg.
Het sigarenkistje van Hermens schoonvader Jaap.
Aankondiging van de capitulatie met de vraag of de Biltse bevolking nog uiterste voorzichtigheid in acht wil nemen. Op dat moment is een van de leden van de verzetsgroep (Minne de Swart) opgepakt en door de SD opgesloten op het Wolvenplein.
Insignes van Hoge WA-NSB-ers en een SS-er zijn al die jaren bewaard gebleven op zolder.