Hans Brug, directeur-generaal van RIVM spreekt de 7.000 boeren toe.
Hans Brug, directeur-generaal van RIVM spreekt de 7.000 boeren toe.

Boerenprotest in De Bilt

Algemeen

Duizenden boeren demonstreerden woensdag 16 oktober in gemeente De Bilt op het terrein van honkbalvereniging HSV Centrals aan de Voordorpsedijk in De Bilt. Met 2.500 trekkers kwamen 7.000 boeren van heinde en verre om te demonstreren tegen meetmethoden van het RIVM en om aan te geven dat het Bilthovense bedrijf niet transparant genoeg is

door Walter Eijndhoven

Voordat de boze boeren naar Den Haag reden, deden zij 's morgens De Bilt aan. De gemeente verwachtte een grote opkomst en trof, samen met politie en organiserende boeren, voorbereidingen om de demonstratie veilig te laten verlopen. Midden in de nacht vertrokken de eerste boeren van huis om al voor 4.00 uur aan te komen op de Biltse Rading in De Bilt.

Westbroek
Ook boeren uit Westbroek en omgeving vertrokken naar de demonstratie, waaronder Rutger en Christianne Hennipman, eigenaren van biologische boerderij De Bonte Parels aan de Korssesteeg in Westbroek. 'Ik ben trots op onze boeren dat wij op deze manier laten horen het niet eens te zijn met het stikstofbeleid van het kabinet', vertelt boerin Christianne Hennipman. 'Zelfs op onze kinderen had het uitkomen van het Remkesrapport op 1 oktober impact. Onze oudste van bijna zeven jaar was zó verdrietig, omdat hij dacht dat wij onze boerderij moesten sluiten en dat de koeien zouden verdwijnen. Vreselijk, toch?'

Stikstofoverschot
Waartegen demonstreren boeren eigenlijk? Uit allerlei berichten en onderzoeken blijkt het stikstofoverschot een veel groter probleem te zijn dan klimaatverandering. Ook verdroging is een groot probleem dat stikstofproblematiek versterkt. Ongeveer 78% van de lucht bestaat uit stikstof, maar als stikstof een verbinding aangaat met andere stoffen, ontstaan onder andere stikstofoxide en ammoniak. Om déze verbindingen gaat het. Stikstof(verbindingen) zorgt onder andere voor vermesting. Vooral natuur op zandgronden is gewend aan weinig stikstof, waardoor bloeiende planten floreren, met veel insecten en vogels als gevolg. Echter, door de huidige overmaat aan stikstof overheersen enkele plantensoorten als bramen en pijpestrootje, waardoor onder meer heide en duinen dichtgroeien met minder biodiversiteit als gevolg.

Waar komt al dat stikstof vandaan? Uit gegevens van de rijksoverheid en RIVM blijkt 31% uit België en Duitsland afkomstig, huishoudens en wegverkeer zijn ieder verantwoordelijk voor 6% van de uitstoot, industrie/ scheep-en luchtvaart 11% en landbouw 45%. Uit onderzoek door de Rijksoverheid blijkt landbouw rond natuurgebieden de grootste bron van stikstof (en ammoniak) is.

RIVM
Hans Brug, directeur-generaal van het RIVM in Bilthoven, verdedigt het beleid van het kabinet en RIVM. 'Ik vind het spijtig dat boeren en burgers twijfelen aan onze cijfers en meetmethoden. Wij maken zo zorgvuldig en robuust mogelijk gebruik van de gegevens die wij verzamelen. Onze uitkomsten berekenen wij zorgvuldig en volgens internationale standaarden. Deze zijn van hoge kwaliteit. Ieder jaar laten wij ons door deskundige experts beoordelen, waarvan éénmaal in de paar jaar met een diepte-evaluatie. En dat gaat binnenkort weer gebeuren. De kritiek vanuit de boeren zullen wij daarin meenemen'. Ook wetenschappers van TNO scharen zich achter de uitkomsten van RIVM.

Tegenstrijdig
'En met deze uitkomsten van RIVM zijn de boeren het dus niet eens', legt Hennipman uit. 'Volgens het overzicht van de stikstofwolken in ons land zie je de hoogste concentraties vooral in de steden en bij een luchthaven als Schiphol en niet in streken waar zich de meeste boerenbedrijven bevinden. Ik noem zoiets nogal tegenstrijdig'. Veel boeren wantrouwen het RIVM. Het bedrijf zou niet transparant zijn, maken veel gegevens niet openbaar en zij hebben, volgens de boeren, te weinig stikstofmeetpunten (slechts 6) opgesteld in het land, waarvan ééntje in de buurt staat van een kippenschuur en een ander in de buurt van een riolering.

Klaver
Biologisch boerin Christianne legt verder uit: 'Op onze weilanden groeit veel klaver, een plantensoort die juist veel stikstof opneemt. Daarnaast hebben wij nog anderhalf hectare olifantsgras staan, dat wij als strooisel gebruiken. Op deze manier compenseren wij de uitstoot van stikstof en streven wij, als boerderij De Bonte Parels, een stikstofkringloop na. Het is erg jammer dat het kabinet en RIVM de boeren de zwarte piet toespelen. Dankzij allerlei regeltjes vertrekken steeds meer boeren uit Nederland en vestigen zij zich in landen waar het minder gesteld is met dierenwelzijn en milieuvoorschriften. Volgens mij kan dat nooit de bedoeling zijn'. Jeroen van Maanen, organisatielid van Farmers Defence Force en melkveehouder in Zeewolde is blij met de enorme opkomst: 'Dit boerenprotest is toch geweldig. Eindelijk roeren de boeren zich en zij laten zich door dit kabinet niet opzij zetten. Als het moet, komen wij de volgende keer gewoon terug, met onze trekkers'.

2.500 trekkers staan opgesteld op de Biltse Rading.