Boetzelaersveld wordt natuurgebied

door Henk van de Bunt

Al enkele jaren is worden er voorbereidingen getroffen voor de omvorming van het Boetzelaersveld en het aangrenzende gebied. Dit 11,5 ha grote landbouwgebied tussen Lage Vuursche en Hollandsche Rading wordt geheel natuurvriendelijk ingericht.

De provincie Utrecht stelt geld beschikbaar voor het beheren, inrichten en ontwikkelen van natuurterreinen en voor het natuurvriendelijk beheren van landbouwgronden via het Subsidiestelsel Natuur- en Landschapsbeheer (SNL). Om het Natuurnetwerk Nederland (NNN) te versterken, is tussen 1990 en 2012 ruim 5000 hectare landbouwgrond omgevormd tot natuurterrein. In het nieuwe natuurbeleid is afgesproken dat daar vanaf 2013 nog circa 4500 hectare nieuwe natuur bij komt. Dit zal in het NNN en in de groene contour gaan gebeuren

Bovengrond
Het omvormen van landbouwgrond tot natuurgebied is niet eenvoudig. Soms zijn er zoveel meststoffen in de bodem opgehoopt, dat de bovengrond moet worden afgegraven. De grond mag niet meer worden bemest en het waterpeil moet omhoog. Gelukkig levert dit wel vaak goede resultaten op. Zo keren soortenrijke vegetaties van schrale graslanden terug; grote natte natuurgebieden worden bijvoorbeeld weer ontdekt door zeldzame moerasvogels, zoals purperreigers.

Ontginnen
In 1878 kwam Willem Carel als eerste Van Boetzelaer op Eyckenstein in Maartensdijk wonen. In die tijd heeft hij dit gebied als landbouwgebied laten ontginnen, vandaar de naam Boetzelaersveld. Met de huidige inzichten in natuurontwikkeling vormt dit landbouwgebied echter een obstakel in de natuurlijke verbindingsroute tussen de Utrechtse Heuvelrug en het Gooi. Het gehele plangebied valt onder het Natuur Netwerk Nederland. Voor Landgoed Eyckenstein is dit een belangrijke reden om hier met (intensieve) landbouw te stoppen. Een bijkomend voordeel is dat er dan ook niet meer met zwaar landbouwverkeer over de grote paden van het landgoed gereden hoeft te worden. Hierdoor kan er meer rust in de natuur ontstaan.

Ten noordoosten van dit landbouwgebied ligt een gebied van omstreeks 2,2 ha waar nog de oorspronkelijke heidebegroeiing aanwezig is. Dit gebied wordt vergroot door een bosgebied van 9,6 ha ten noorden van het Boetzelaersveld tot heide om te vormen. Het totaal aan heide wordt daarmee 11,8 ha. Ook in deze uitbreiding is de heide nog grotendeels aanwezig.

Ontwikkelingen
Tijdens de vele jaren van intensief landbouwgebruik is er een dikke voedselrijke bodemlaag ontstaan. Dat klinkt misschien goed, maar gevarieerde natuur gedijt juist beter op een voedselarme bodem. Van het landbouwgebied zal daarom zo'n 12.000 m³ voedselrijke grond afgevoerd moeten worden. Op verschillende plaatsen kan er gewerkt worden met uitmijnen van de gronden, maar in het middengedeelte zitten er te veel meststoffen in de grond, zodat daar wel 20-25 cm uit moet. De grond en het plagsel zullen via Hollandsche Rading worden afgevoerd. Verder moet er zo'n 6.000 m³ plagsel van het nieuwe heidegebied worden afgevoerd. Ten slotte wordt de sloot die over het hele gebied loopt, ondieper gemaakt, met de bedoeling, dat water langer in het gebied blijft hangen en het gebied vochtiger blijft.

Het huidige landbouwgebied wordt grotendeels heringericht. Er komen twee akkers die extensief met verschillende granen worden bebouwd. Naar het westen toe wordt met groepjes bomen en struiken een mooi overgangsgebied naar het naastgelegen Utrechts Landschap gecreëerd. Tussen de bomen en struiken kunnen kruiden en ruigtes ontstaan. Het overige binnen het landgebied wordt ontwikkeld als kruiden- en faunarijk grasland. Langs de oostzijde in het gebied komt een wandelpad, die het gebied recreatief aantrekkelijk maakt.