Mobach presenteert zijn boek in 2010. [foto Guus Geebel]
Mobach presenteert zijn boek in 2010. [foto Guus Geebel]

Levensverhaal van de bijna 100-jarige Biltenaar Marten Mobach

Algemeen

door Henk van de Bunt

In oktober 2010 presenteerde Marten Mobach in De Bilt een boek met zijn levensverhaal waarbij hij toen opmerkte: 'Tot nu toe weerhield het mij om daaraan te beginnen, maar nu ik als veteraan regelmatig reünies bezoek en met oud-collega's spreek, wilde ik -nu het nog kan- voor de kinderen iets op papier zetten'.

Zaterdag 27 april vond de jaarlijkse herdenkingsbijeenkomst plaats bij Fort De Bilt, waar toen voor de 75-ste keer 140 vaderlanders werden herdacht, die het leven lieten voor de vrijheid. Burgemeester Sjoerd Potters hield daar een toespraak waarin hij uitvoerig Biltenaar Marten Mobach noemde: 'Hij werd (bijna) 100 jaar geleden geboren in Friesland en was vanaf 1942 betrokken bij het verzet in Westbroek. Als lid van de marechaussee werd hij, uiteraard tegen zijn zin, gesommeerd om taken voor de Duitsers uit te voeren. Daarnaast was hij lid van het verzet. Als lid van de marechaussee kreeg hij veel informatie, die hij vervolgens binnen het verzet goed kon gebruiken. Op die manier kon hij bijvoorbeeld zorgen voor eten voor onderduikers en kon hij verzetsmensen van wapens en belangrijke informatie voorzien. Dat was niet zonder gevaar: hij zat in de Utrechtse gevangenis aan het Wolvenplein.

4 en 5 mei
Een jaar eerder was Mobach ook te gast bij die herdenking, waarbij de voorzitter van het Nationaal Comite 4 en 5 mei Gerdi Verbeet vertelde: 'Vandaag hebben wij in ons midden Marten Mobach, die als lid van een verzetsgroep precies op 5 mei 1945 door de bezetter is opgepakt. Zijn vriend Minne Bouma werd direct doodgeschoten. Marten en de anderen werden in een auto geladen om hen hier in Fort de Bilt terecht te stellen. Maar de auto liep vast in een menigte hun bevrijding vierende Utrechtenaren. Daarom heeft hij het overleefd en is hij vandaag bij ons. De lijn tussen leven en dood was heel dun. Wie waren die verzetsmensen zoals Marten en Minne? Wie waren die mensen die in dienst van hun idealen vaak het beste hebben gegeven - hun leven. Die zich verzetten tegen onrecht, tegen een bezetter, een dictatuur. Die zeiden: ´ik pik 't niet´.

Garderen
In zijn zomerverblijf in Garderen, waar Mobach graag is, vertelt de veteraan - terugblikkend op de presentatie van zijn boek in 2010 - dat hij toen voor zijn verhaal niet alleen gebruik maakte van eigen foto's, maar ook van andere bronnen, zoals internet. Hij had ook graag zijn toen al dertien jaar eerder overleden vrouw Alida geraadpleegd: 'Zij had mij met haar ijzersterk geheugen zeker kunnen helpen'. Hij vertelde toen dat het voor de hand ligt dat de naam Mobach uit Duitsland komt. 'Het Ministerie van Defensie adresseerde eens een brief aan mij met M.O. Bach. Ze moeten vast gedacht hebben dat de Mobach's afstammelingen waren van de beroemde componist Johan Sebastiaan Bach.'

Emotioneel
Mobach vertelde bij zijn boekpresentatie het opmerkelijk te vinden dat het schrijven over de jaren 1940 - 1947 minder moeite kostte dan over latere jaren. 'Waarschijnlijk komt dit omdat die emotioneel geladen jaren een grote impact op mijn leven hebben gehad.' In zijn boek begint zijn verhaal met het milieu waarin hij opgroeide. Vervolgens schrijft hij over zijn militaire diensttijd en hoe hij op 10 mei 1940 het begin van de oorlog beleefde. 'Als u dat hoofdstuk leest zult u begrijpen hoe moeilijk wij het als rekruten hadden tegen de zwaar bewapende Duitse parachutisten.' Marten Mobach vertelt hoe zijn militaire dienstplicht door de oorlog abrupt werd afgebroken. 'Na mijn vrijlating als krijgsgevangene kon ik overgaan naar de Marechaussee, toen nog voorafgegaan door het predicaat Koninklijke. Toen ik echter op 2 september 1940 bij de Marechaussee in dienst trad was in opdracht van de Duitse bezetter het predicaat Koninklijke niet meer toegestaan. Ik beschrijf vrij uitvoerig over de moeite die wij hadden om toch in dienst te gaan bij de Marechaussee. Er ontstonden twijfels, want wat zou de invloed zijn van de Duitse bezetter op het Nederlandse politiebestel. Die twijfels werden grotendeels weggenomen in gesprekken met oranjegezinde en betrouwbare personen. Uit die gesprekken werd het mij duidelijk dat het marechaussee-uniform mogelijk nog wel eens goede diensten kon bewijzen om de vaderlandse zaak te dienen.

Verzet
Mobach trad pas na de bevrijding echt in dienst bij de Koninklijke Marechaussee. 'Om alle misverstanden te voorkomen is daarom op de achterzijde van de omslag van het boek vermeld: van 1946 - 1975 gediend bij de Koninklijke Marechaussee. In het hoofdstuk over de verzetsperiode beschrijft Mobach summier over zijn deelname aan het verzet in Westbroek en welke nare gevolgen dat heeft gehad. 'Daarbij denk ik in het bijzonder aan mijn arrestatie door de Duitse Sicherheitsdienst op Eerste Kerstdag 1944 en het gevecht tussen het verzet en de Duitsers op Bevrijdingsdag 1945.'

Escorte
Veteraan Marten Mobach werd in 2016 benoemd tot Lid in de Orde van Oranje Nassau. Hij kreeg het lintje uitgereikt in Den Haag door toenmalig minister Jeanine Hennis-Plasschaert van Defensie. De Koninklijke Marechaussee kwam hem ophalen met een motorescorte. 'Ik was blij verrast', vertelde de veteraan enthousiast. 'Ik heb jaren zelf motor gereden, dus dit was erg leuk. Het was heel bijzonder om met de motorescorte naar Den Haag te rijden'. Hij kreeg de onderscheiding toen omdat hij zich heel veel had ingezet als spreker en schrijver voor de Koninklijke Marechaussee. Mobach is erg geliefd bij veteranenbijeenkomsten, waar hij vertelt over zijn ervaringen uit de Tweede Wereldoorlog. Hij probeert zo de huidige generatie, die de oorlog niet heeft meegemaakt, iets te leren.

Ter gelegenheid van de 100ste verjaardag van Marten Mobach wordt zaterdag in het Koetshuis van Eyckenstein (Dorpsweg 195 te Maartensdijk) een receptie gehouden.

In 2013 was Mobach zelf spreker bij de herdenkingsbijeenkomst bij Fort De Bilt: ‘Herdenken is een moment van bezinning‘.In 2013 was Mobach zelf spreker bij de herdenkingsbijeenkomst bij Fort De Bilt: ‘Herdenken is een moment van bezinning‘.