Herdenking bij Fort De Bilt

 'Onbezorgdheid is geen vanzelfsprekendheid'

door Henk van de Bunt

Zaterdag 27 april vond de jaarlijkse herdenkingsbijeenkomst plaats bij Fort De Bilt. Deze zaterdagavond herdacht men voor de 75-ste keer dat op die plek tussen 3 mei 1942 en 2 mei 1945 140 vaderlanders het leven lieten voor de vrijheid. De herdenking werd daar voor het eerst in augustus 1945 gehouden en daarna elk jaar op 4 mei en later - zoals ook nu - op de zaterdag voorafgaand de 4de mei.

Voorzitter Herman Steendam verwelkomde de genodigden: 'Allereerst en vooral de nabestaanden van de mannen, die hier hun leven gaven voor ons vaderland. U bent uit het hele land gekomen; de mannen die hier door de moordenaarshand van de Nazi's aan hun einde kwamen waren ook afkomstig uit het hele land. Aike en Tjarda Kasteel en mevr. Dirkzwager – Colet: u met name vertegenwoordigt vandaag de nabestaanden. Verder de vertegenwoordigers van de burgerlijke autoriteiten: Commissaris van de Koning Hans Oosters, loco burgemeester van Utrecht mw. Linda Voortman en burgemeester van De Bilt, de heer Sjoerd Potters. Ook een speciaal welkom aan de leerlingen, ouders en leraren van onze adoptieschool: de Daltonschool Rijnsweerd. Burgemeester Potters van De Bilt houdt zo de toespraak en 5 leerlingen van de school zullen een gedicht voordragen'.

Vrijheid
Burgemeester Sjoerd Potters: 'Dagelijks reizen er veel mensen langs dit fort, met de fiets, met de auto of met de bus. Velen van hen beseffen de gruwelijke geschiedenis van deze plek waarschijnlijk niet of nauwelijks. Het is een plek waar onze recente historie letterlijk diep geworteld is. Een ieder, die hier vanavond is om de oorlog en de slachtoffers daarvan te herdenken, beseft dat wel. Velen van u komen hier al vele jaren als nabestaanden van deze slachtoffers. In gedachten blijven zij op deze manier bij u. De historie is op die manier niet alleen geworteld op deze plek maar wortelt ook in de volgende generaties. Ook op een andere manier is een nieuwe generatie betrokken bij deze herdenking. De leerlingen van de Daltonschool Rijnsweerd zijn hier op dit fort rondgeleid. Een plek als deze draagt zo bij tot het besef van de waarde van onze vrijheid. Maar op een plek als deze dringt de kwetsbaarheid van die vrijheid ook door. Je realiseert je dat je keuzes kan maken om vrijheid te behouden, als deze in gevaar komt'.

Mobach
Sjoerd Potters noemde uitvoerig Biltenaar Marten Mobach: 'Hij werd bijna 100 jaar geleden geboren in Friesland en was vanaf 1942 betrokken bij het verzet in Westbroek. Als lid van de marechaussee werd hij, uiteraard tegen zijn zin, gesommeerd om taken voor de Duitsers uit te voeren. Daarnaast was hij lid van het verzet. Als lid van de marechaussee kreeg hij veel informatie, die hij vervolgens binnen het verzet goed kon gebruiken. Op die manier kon hij bijvoorbeeld zorgen voor eten voor onderduikers en kon hij verzetsmensen van wapens en belangrijke informatie voorzien. Dat is niet zonder gevaar: hij zat in de Utrechtse gevangenis aan het Wolvenplein; Tot zijn verbazing werden zijn kameraad en hij op nieuwjaarsdag weer vrijgelaten. Aan het einde van de oorlog, op 5 mei 1945, werd Mobach opnieuw gearresteerd. Doordat de mensen hier massaal op de weg stonden om de bevrijders te verwelkomen, durfden de bezetters waarschijnlijk niet verder te rijden. Zo kwam Marten wederom aan het Wolvenplein terecht, waar hij op last van een Canadese officier een dag later werd vrijgelaten. Hij had de vrijheid om te kiezen. Zijn keuze voor het behoud van deze vrijheid en tegen de bezetter heeft hem bijna het leven gekost, zoals allen die hier zijn omgebracht en die we vandaag herdenken. Er leven niet veel mensen meer die - net als Marten Mobach - deze verhalen persoonlijk kunnen vertellen. Maar juist deze verhalen dragen bij aan het belang van het besef van de waarde van onze vrijheid, dat ik al eerder noemde'.

Vrijheid
'Dit jaar hebben relatief veel mensen gestemd bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten. Een nog grotere opkomst bij de Europese verkiezingen draagt bij aan een sterk en verenigd Europa. 'Nooit meer oorlog' was immers één van de belangrijke uitgangspunten bij het ontstaan van de Europese Unie. In vrijheid kiezen gaat natuurlijk niet alleen over de verkiezingen. Elke dag weer maken we keuzes. Met elke keuze beïnvloeden we het leven van onszelf en van onze medemensen. Met elke keuze die we maken kunnen we ons wel of niet verplaatsen in de ander. Keuzevrijheid is geen vanzelfsprekendheid; we dienen verantwoording te nemen voor onze keuzes. We leven al bijna 75 jaar in een vrij land. Een land dat tot de gelukkigste landen in de wereld behoort. Een land waar repressie en onderdrukking niet meer in ons denken passen. Maar herdenkingen als deze zijn een goed moment om stil te staan bij repressie en onderdrukking en bij de gevolgen ervan. Ook onbezorgdheid is geen vanzelfsprekendheid. De afschuwelijke aanslag in een Utrechtse tram heeft ons daarvan op een pijnlijke manier bewust gemaakt, enkele weken geleden. Zo'n aanslag kan van grote invloed zijn op je persoonlijke kijk op je omgeving en op de mensen die daarvan deel uitmaken. Het kan ervoor zorgen dat we ons minder verplaatsen in de ander. Ik wil afsluiten met een boodschap aan u allen maar vooral aan de jongeren, die dit jaar naar deze herdenking zijn gekomen: Koester de vrijheid die we in dit mooie land hebben, blijf je bewust van de offers die daarvoor zijn gebracht en zet in op verbinding met je medemensen voor het bewaren van deze vrijheid'.