Fort Ruigenhoek was een belangrijk onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie.
Fort Ruigenhoek was een belangrijk onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie.

Rondleiding op Fort Ruigenhoek

Algemeen Historie

door Henk van de Bunt

De provincies Noord-Holland, Utrecht, Gelderland en Noord-Brabant en het Rijk zien graag dat de Nieuwe Hollandse Waterlinie op de UNESCO Werelderfgoedlijst wordt geplaatst. Op maandag 28 januari heeft een delegatie uit de provincies Noord-Holland en Gelderland het nominatiedossier aangeboden bij UNESCO in Parijs.

De Hollandse Waterlinie wordt gevormd door het al bestaande Werelderfgoed Stelling van Amsterdam en de voorgestelde uitbreiding met de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Samen vormen zij een compleet monument van verdediging van het land met water als bondgenoot. De Nieuwe Hollandse Waterlinie heeft als toekomstig Werelderfgoed een mooie aanvulling op de bijzondere waarde van de Stelling van Amsterdam.

Aangelegd
Fort Ruigenhoek was een belangrijk onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie: De Linie voor de verdediging van de Vesting Holland. In het boek De Frans Duitse oorlog van Anne Doedens en Liek Mulder leest men: 'In de jaren 1867-1870 werd rond Utrecht een vooruitgeschoven verdedigingslinie aangelegd. […] De stad Utrecht was belangrijk. Er lagen een kleine vijfduizend man in Zeist, op de Houtense Vlakte en in de forten De Bilt, Vossegat, Vechten, Ruigenhoek, De Gagel, Tienhoven, Nieuwersluis, Blauwkapel, Voordorp en Lunetten.

Sluisje
De nieuwste forten van de linie rond Utrecht werden in 1870 in gebruik genomen: daaronder ook Ruigenhoek en Voordorp. […] Fort Ruigenhoek […] nam de taken van het dichter bij Utrecht gesitueerde Blauwkapel over als onderdeel van de vooruitgeschoven ring, die noodzakelijk was geworden door de verbetering van de artillerie. Het fort diende ter afsluiting van het acces Ruigenhoekse Dijk en als verdediging van de keerkade tussen twee inundatiekommen. Bij het fort treft men een twee decennia geleden op initiatief van de bekende Groenekanner drs. W. van Schaik (†) hersteld sluisje tussen twee inundatiekommen aan'. In dit boek staat ook een fietsroute langs de forten.

Cultuur
Met de intrekking van de Kringenwet in 1963 kwam een einde aan deze nationale defensielinie. De forten in de NHW verloren hun militaire betekenis. Maar niet fort Ruigenhoek. Fort Ruigenhoek speelde geen rol meer in de nationale verdediging maar het fort kreeg een nieuwe leven in het NATO bondgenootschap, de internationale defensie. De periode van de Koude Oorlog. Op fort Ruigenhoek wordt in het kader van dit bondgenootschap voorzieningen gemaakt om de Nederlandse rol in dit internationale bondgenootschap waar te kunnen maken.

Fort Ruigenhoek, gelegen ligt ten noorden van de stad Utrecht. Het werk wordt ook wel het Fort op de Ruigenhoeksche Dijk genoemd. Fort Ruigenhoek is eigendom van Staatsbosbeheer; er wordt gekoerst op een culturele bestemming.

Erfgoed
In 1996 nam UNESCO de Stelling van Amsterdam op de Werelderfgoedlijst op. In juni 2014 besloot het Rijk om de Nieuwe Hollandse Waterlinie op de voorlopige nominatielijst voor UNESCO Werelderfgoed te zetten, als uitbreiding op de Stelling van Amsterdam. De hoop is dat de Nieuwe Hollandse Waterlinie in de zomer van 2020 door UNESCO wordt aangewezen als Werelderfgoed. Daarmee is het UNESCO-Werelderfgoed Hollandse Waterlinies een feit.

Rondleiding
Om meer bekendheid te geven aan deze nominatie en meer te vertellen over Fort Ruigenhoek organiseert de Historische Vereniging Maartensdijk op zaterdag 9 februari een rondleiding op fort Ruigenhoek. Deze start om 12.00 uur (verzamelen bij fort Ruigenhoek).

Na afloop is er nog een ontmoeting met koffie en wat lekkers. Aanmelden hiervoor en ook nadere info kan per e-mail tot en met 7 februari : gertjanwe@hotmail.com