Alle jaren brood op de plank

door Henk van de Bunt

'Door de eeuwen heen hebben mensen brood gebakken en gegeten. Onze taal zit vol met uitdrukkingen die met de bakker of met brood te maken hebben. We moeten in het leven zorgen dat er brood op de plank komt en om dat te bereiken zeggen we niet dat we geld moeten verdienen, nee we moeten ons brood verdienen. Als dat 'voor de bakker komt' zit het wel goed'.

Zo begon Guus Geebel in 2002 een artikel ten tijde van het verschijnen van het boek 'Uit het leven van een dorpsbakker in de vorige eeuw', waarin Gerrit Mulder (†) een tijdsbeeld neer zet van veertig jaar bakkers-vak in Maartensdijk. Toen Mulder een advertentie las, waarin bakker (G) Bos in Nunspeet een bakkersknecht vroeg, besloot hij erop te reageren. Het dienstverband begon in januari 1950. Drie jaar later kocht Bos de bakkerij van De Wit in Maartensdijk. Mulder volgde hem en bleef in de bakkerij werken tot hij op 14 januari 1990 met de VUT ging.

Advertentie
Op woensdag 4 januari 1995 verscheen nummer 1 van de eerste jaargang van De Vierklank. Daarin bladerend ontmoeten we de adverteerders van toen die ook nu nog met enige regelmaat op de advertentiepagina te vinden zijn. Eén van die advertenties is van 'Bakker Bos voor Brood en Banket'. Mulder is daar dan niet meer werkzaam en zoon Wim Bos is inmiddels zijn vader als eigenaar opgevolgd. In die advertentie (in De Vierklank) wordt ook al gesproken over twee vestigingen, één aan de Dorpsweg 118 (nog steeds het bekende adres) en één in het voormalige winkelcentrum de Marijkehof; op de plaats waar nu Dijckstate is gevestigd en welke thans op Maertensplein 23 terug te vinden is. Met de volgende generatie - Bert Bos - blikken we terug, vergelijken we en komen daardoor in gesprek met hen, die het mede mogelijk maakten dat De Vierklank al 25 jaar de lokale 'sufferd' van deze gemeente mag zijn.

Beroep
Bert Bos: 'Mijn vader (Wim Bos) hield ontzettend veel van zijn vak: 'Bakker zijn is niet alleen een beroep, het ook een levenshouding', zei hij ooit. Hij had dat weer van zijn vader met de paplepel mee gekregen'. Bert is de derde generatie uit de Maartensdijkse Bakker Bos-dynastie, die door de komst van grootvader Gijs Bos in 1953 ontstond, door vader Wim in 1974 werd overgenomen en sinds 2006 door kleinzoon Bert wordt voortgezet. Bert was na een voltooide bakkersopleiding in 1989 in Hilversum begonnen met een eigen zaak (van alleen maar bruine en witte bollen). In 1993 kwam hij als vennoot bij zijn vader in de zaak om in 2006 alleen verder te gaan. De binding met Maartensdijk werd nog verstevigd door de betrokkenheid met de Maartensdijkse korfbaltrots Tweemaal Zes. Niet onlogisch is het dus, dat de jaarlijkse oliebollenactie van deze sportvereniging producten betreft uit de bakkerij van Warme Bakker (Bert) Bos, die met vestigingen in de aanpalende gemeenten Den Dolder en Hilversum ook buiten de gemeentegrenzen domicilie heeft gekozen.

Advertentie
De 'lijn' van die eerste Vierklank-advertentie zit er nog steeds in. Met een moderne calculator constateren we, dat de prijzen niet alleen in valuta (gulden werd euro), maar ook in waarden zijn gewijzigd. Bert: 'Zo'n krentenbollenactie op woensdag en de gevulde koeken-aanbieding op donderdag bestaan nog steeds'. Opmerkelijk is ook in die eerste Vierklank-advertentie de grams-vermelding: 'Waldkorn het donkere meergranenbrood 400 gr.'. Bert: 'Het gewicht van verschillende broodsoorten kan vrij veel verschillen. Hoe meer zemelen er in een brood zitten, hoe hoger het gewicht meestal is. De zemelen nemen namelijk vrij veel vocht op tijdens de deegbereiding, waardoor er meer water moet worden toegevoegd aan een volkorenbrood dan aan een witbrood. Het eindgewicht is verder afhankelijk van het bakproces. Uit een vloerbrood verdampt meer water tijdens het bakken dan uit een busbrood'. Daarom spreken we tegenwoordig meer van 'half of heel-brood'. Met een knipoog naar toen wordt deze week de advertentie in het nu opgemaakt.