Klankbord

Regen bestaat nog

Economisch gezien speelt het weer een belangrijke rol; denk bijv. aan energiewinning d.m.v. zonnepanelen en windmolens. Zeker in het laatste geval, m.b.t. de wind, is de ligging van het vlakke Nederland aan de Noordzee gunstig te noemen. Als we het belang van het weer samenvatten dan is het begrijpelijk dat in de loop der tijd ook weerspreuken zijn ontstaan.

Veel weerspreuken zijn volkswijsheid of volksgeloof en kennen geen wetenschappelijke onderbouwing. In spreuken over het weer op een korte termijn en weerspreuken in een vaste periode van het jaar zitten vaak kernen, die waarheden bevatten, terwijl weerspreuken, die voorspellingen bevatten voor de lange termijn over het algemeen niet juist zijn.

Regen
Van (de) 'regen' zijn we voorlopig nog niet af; A.L. Sneijders noemde onlangs in zijn Zeer Korte Verhaal op Radio 4 het woord nog maar eens en het woord was hard op weg een 'vergeet-woord' (Taalstraat Radio 1) te worden, maar is daar nog niet gearriveerd. Het dialectenwoordenboek kent 161 spreekwoorden met `regen`. Er zijn 13 spreekwoorden en uitdrukkingen met 'regen` en aan het woord 'regen' worden in het woordenboek 12 betekenissen toegekend. Zelf vind ik de uitdrukking 'Beter het hoofd in de regen, dan de voeten nat' (Beter je ongelijk meteen toegeven dan er omheen te draaien en alsnog door de mand te vallen) veel te onbekend en mogelijk daardoor onbemind, terwijl het toch van alle tijden (ook in de politiek) van toepassing is.

Spreekwoorden
In deze tijd van weercomputers en satellietfoto's, blijken oude weerspreuken van vroeger steeds meer waarheid te bevatten. Er zijn veel spreuken met een datum erbij. Voor de maand juli telde ik er alleen al een kleine 20 zoals: 'Regen met Sint Margriet (20 juli) geeft zes weken boerenverdriet' en 'Met St. Margriet droog, dan 6 weken de zon in het oog'. En 'Regen op St. Magdaleen (22), dan regent het dagen achtereen'. Weervrouw Willemijn Hoebert noemde ooit: 'Regen op St. Godelief (6 juli), tegenslag en grote grief, want zonder onderbreken, regent het dan zes weken' en collega-weerman Reinier van den Berg vertelde ooit over het weer: 'Is de eerste juli regenachtig, gans de maand is twijfelachtig'.

Augustus
Augustus is op het noordelijk halfrond de maand om te oogsten. Het woord oogst is zelfs van augustus afgeleid. 16 augustus is in België een officiële feestdag 'Maria-Tenhemelopneming' en wordt ook Halfoogst genoemd. Weerspreuken over Augustus (oogstmaand) zijn er ook te over; 'Begin augustus regenvlagen, regen in de laatste dagen', 'Begin augustus heet; lang en wit het winterkleed', 'Als het in augustus sterk dauwen doet, blijft het weer wel even goed', 'Augustus eerste week heet en laf, veel wintersneeuw wacht af' en 'Augustus rijpt alle bessen, maar september viert de successen'. 'Op Sint-Laurentius (10 aug.) een regenvlaag, zes weken lang duurt die regenplaag', 'Met Laurentius van het klooster ligt gans de wereld op een rooster', 'Regen op Maria Hemelvaart (15 aug.) is weinig wijn en slecht van aard' en 'Is de eerste week van de oogstmaand heet, maakt zich de winter gereed'.

Epiloog
Op You Tube luister ik nog even naar twee weerspreuken tot besluit: 'Hoe het weerbericht ook luidt, een importeur voert nooit wat uit' en 'Wat elke zomer is gebleken, is dat het warm was - met de winter vergeleken'.

Henk van de Bunt