Arie-Jan Ditewig en Ad van Zijl (r) waren functioneel verantwoordelijk voor de bouw.
Arie-Jan Ditewig en Ad van Zijl (r) waren functioneel verantwoordelijk voor de bouw.

Het Lichtruim biedt warm welkom

Algemeen

door Henk van de Bunt

Ruim tweehonderd genodigden waren op vrijdag 22 november 2013 aanwezig bij de feestelijke opening van Het Lichtruim: de officiële start van het samenwerken onder één dak van de eerste gebruikers, zoals Basisschool Wereldwijs, kinderopvang De Bilt, de bibliotheek, het KunstenHuis en het Centrum voor Jeugd en Gezin.

Het gebouw bevat ook een theaterzaal en een sporthal en biedt verder onderdak aan een aantal cliënten van zorgorganisatie Reinaerde. Wezenlijk onderdeel van Het Lichtruim was ook de combinatie met 20 huurwoningen voor de huisvesting van senioren.

Dit jaar bestaat Het Lichtruim 5 jaar. Tijdens de Open Dag op zaterdag 1 september wordt dit gevierd met een extra gevuld programma.

Te koop
'Het Lichtruim heeft alles in zich om het kloppend hart van onze gemeente te worden', aldus Ad van Zijl, toentertijd directeur van Woonstichting SSW bij de officiële opening van Het Lichtruim. 'Een echte broedplaats voor ideeën en acties. Door de vele functies die hierin zijn ondergebracht wordt het een herkenbaar ontmoetingspunt voor veel inwoners van onze gemeente'. Van Zijl sprak bij de officiële opening van het gebouw van 'een droom die is uitgekomen'. Een uittreksel uit het AD-UN van 09-01-2018 vermeldt: 'Cultureel centrum Het Lichtruim in De Bilt staat te koop. Woningverhuurder SSW heeft het complex, met onder meer appartementen, culturele instellingen, scholen, de bibliotheek, een sporthal en een theater aangeboden aan de gemeente De Bilt, die zich beraadt over aankoop'.

Ex
Wij spraken met een viertal 'ex-bestuurders', die allen op enige wijze bij de totstandkoming en de eerste jaren van Het Lichtruim betrokken waren: voormalig wethouder Herman Mittendorff (PvdA), die algemeen gezien wordt als de geestelijk vader van Het Lichtruim, voormalig wethouder Arie-Jan Ditewig (VVD) begeleidde de daadwerkelijke bouw, voormalig wethouder Bert Kamminga (D66): 'Na mijn aftreden werd ik lid van het bestuur van het KunstenHuis, één van de organisaties die in Het Lichtruim gevestigd zijn' en met Ad van Zijl, die als directeur-bestuurder van de SSW voltijds bij de totstandkoming was betrokken. Bert Kamminga vindt het terecht, dat Herman Mittendorff gezien wordt als de geestelijk vader van Het Lichtruim. Herman Mittendorff hierover: 'De eerste jaren (2006-2010) is met vallen en opstaan hard gewerkt aan een inhoudelijk en economisch verantwoord concept voor een multiculturele accommodatie aan de Melkweg. Uitgangspunt was draagvlak onder alle toekomstige gebruikers voor een gezamenlijk gedragen plan binnen financiële kaders, zoals aangegeven door de gemeenteraad. Welnu dat is uiteindelijk gelukt. Voor het succesvol verloop van dit proces was ik verantwoordelijk. Nadat de gemeenteraad inhoudelijk en financieel had ingestemd met het plan kon de bouwfase van start gaan. In deze fase komt mijn collega Arie-Jan Ditewig in beeld. Hij is verantwoordelijk voor de daadwerkelijke bouw'. Kamminga tenslotte: 'Mijn rol beperkte zich toen tot de algemene besluitvorming in het college'.

Horizon
'Was het ooit de bedoeling, dat voordat er één lustrum zou zijn verstreken Het Lichtruim te koop zou staan?' Arie-Jan Ditewig: 'Nee, daar is naar mij bekend geen sprake van geweest'. Bert Kamminga: 'Het bericht over de voorgenomen verkoop kwam voor mij volkomen onverwacht, vooral ook omdat de huurcontracten voor 15 jaar gesloten zijn'. Ad van Zijl: 'Nee, dat was niet de oorspronkelijke intentie. Dergelijke projecten ga je nu eenmaal niet aan vanuit een korte tijdshorizon' .Herman Mittendorff: 'Nee, dat had niemand kunnen vermoeden. In de eerste jaren was de opzet, dat de gemeente eigenaar en tevens exploitant zou worden van Het Lichtruim. SSW stelde later – niet ongewenst – voor: 'Wanneer wij nu eens bouwheer en exploitant worden en niet de gemeente'? Afspraak was wel dat bij eventuele verkoop door SSW van Het Lichtruim de gemeente recht heeft van eerste koop'.

Dorpshuis
Vraag: 'Heeft Het Lichtruim iets bijgedragen aan het één worden van de zes kernen? Iedere kern heeft nog een eigen Dorpshuis (gekregen) en iedere kern 'vecht' voor haar eigen voortbestaan? Ditewig: 'De beoogde en functionele invulling van Het Lichtruim is niet te vergelijken met een dorpshuis'. Kamminga: 'Dat is nooit de bedoeling geweest van dit project. De bedoeling was om de gemeente een behoorlijk cultureel centrum te geven en dat is naar mijn smaak gelukt. Dat iedere kern een eigen dorpshuis heeft (gekregen) vind ik logisch, gezien het eigen karakter van deze kernen'. Van Zijl: 'Door de vele functies die er zijn ondergebracht is Het Lichtruim een herkenbaar ontmoetingspunt voor veel inwoners van onze gemeente. Theater, filmvoorstellingen, activiteiten vanuit het Kunstenhuis etc. zijn voor iedere inwoner toegankelijk. Of hier veel gebruik van wordt gemaakt durf ik niet te zeggen. De bezoekersaantallen uit De Bilt en Bilthoven liggen, denk ik, hoger dan uit de andere dorpen. Gelukkig heeft ieder dorp een eigen herkenbaar Dorpshuis bestemd voor activiteiten vanuit de directe omgeving'. Mittendorff: 'Het Lichtruim heeft niet bijgedragen aan de eenwording. Maar was dat dan het doel? Wat wel beoogd werd was goede huisvesting voor een aantal door de gemeente gesubsidieerde instellingen, de huisvesting voor basisscholen, die op dat moment in zeer gedateerde gebouwen zaten, huisvesting voor de bieb, het benutten van de kracht van samenwerking tussen cultuur, onderwijs, zorg, kunst en de extra positieve stimulans die uitgaat van de bouw van zo n accommodatie in een licht verpauperende wijk'.

Exploitatie
Los van hun eigen politieke voorkeur reageert men op het feit dat Het Lichtruim te koop staat. Bert Kamminga: 'Naar mijn mening is zo'n complex niet iets voor een commerciële partij' en Arie-Jan Ditewig: 'Ik ken de afwegingen niet en heb er derhalve geen mening over'. Ad van Zijl: 'Het Lichtruim is een gebouw waar je je welkom voelt, dat maatschappelijk relevant is, en perspectief biedt. Waar het eigenaarschap dan ligt is daarom niet zo belangrijk. Wel dat Het Lichtruim in het hart van de gemeenschap blijft, met continuïteit in de onderlinge samenwerking, de activiteiten en programma's, de programmacombinaties, het enthousiasme, en de gedrevenheid en inspiratie. Het gebouw blijft natuurlijk altijd het middel om de genoemde processen en activiteiten optimaal te ondersteunen'. Mittendorff tenslotte: 'Als de condities, de voorwaarden voor huur en verhuur gelijk blijven zal het mij om het even zijn wie de eigenaar is. Maar als gemeente De Bilt zou ik wel een bod uitbrengen. Of de gemeente de accommodatie ook moet exploiteren is weer een andere vraag. Dat zou wellicht beter kunnen worden uitbesteed'.

Het Lichtruim vlak voor de opening in 2013.
Herman Mittendorff (r) en Bert Kamminga wonen beiden niet (meer) in De Bilt.