Bernard Schut heeft voor zijn nieuwe boek veel onderzoek gedaan.
Bernard Schut heeft voor zijn nieuwe boek veel onderzoek gedaan.

Bilthoven en De Bilt vlak na de oorlog

Algemeen Historie

door Guus Geebel

Op vrijdag 26 januari verschijnt van Bernard Schut het boek 'De rekening van vijf jaar oorlog. Bilthoven en De Bilt de eerste jaren na de bevrijding'. Zondagmiddag 11 februari van 15.00 tot 16.30 uur presenteert de auteur het boek in de Bilthovense Boekhandel tijdens een programma dat verder bestaat uit drie korte lezingen: 'De jacht op Miep Oranje' door Gerrit Dekker, oud-commissaris Rijksrecherche Amsterdam, 'Herinneringen van een jongen uit de Overboslaan' door Jan Derk Boerma, en 'De geheimen van Kamp Blauwkapel' door wetenschappelijk onderzoeker Jochem Botman.

Het boek heeft 13 hoofdstukken en is een vervolg op 'Verhalen hoe de oorlog is verdwenen, Bilthoven en De Bilt tijdens de Tweede Wereldoorlog', dat in 2015 uitkwam. Bernard Schut (1937) woonde in de oorlog in De Haag en het uitbreken van de oorlog is zijn eerste herinnering. Hij bleef altijd gefascineerd door de Tweede Wereldoorlog. Voor dit boek verzamelde Schut veel materiaal en bezocht hij mensen door het hele land. Ooggetuigen vond hij meer in De Bilt dan in Bilthoven. Soms was het heel moeilijk om aan gewenst materiaal te komen. Zo had hij graag meer dagboeken willen hebben. Een dagboek van een vrouw die in het oude dorp De Bilt woonde vond hij geweldig. 'Ze beschrijft onder meer de aankomst in De Bilt van prins Bernard die uit Zeist kwam.' Bernard Schut schrijft hoe er werd gereageerd op relaties van Nederlandse meisjes met Canadese bevrijders. Het liedje 'Trees heeft een Canadees' was toen heel populair. Voor zijn boek vond Schut geen 'Trees' of kind daarvan in de gemeente. Wel vond hij kinderen van NSB'ers. Hij mocht in het blad van de werkgroep Herkenning twee keer een oproep plaatsen en had met enkele mensen een gesprek.

Kampen
Bernard Schut schrijft ook over de kampen waar meer dan 100.000 NSB'ers gevangen waren gezet. Hij heeft enkele dichtbundels van geïnterneerden uit die tijd kunnen bemachtigen. Schut sprak met Hans Hellendoorn die commandant was van de Binnenlandse Strijdkrachten (BS) en beheerder van De Varenkamp in Bilthoven, de eerste opvang van NSB'ers. Len Visser uit Zwolle was zijn adjudante, zij ging over de vrouwen. Na de oorlog keerde een half miljoen Nederlanders terug uit Duitsland. Joden die de kampen hadden overleefd, krijgsgevangenen, verzetsmensen, politieke gevangenen en dwangarbeiders. Zij kwamen terug in een land dat volstrekt berooid was en waar niets het meer deed. Het moet een volstrekte chaos geweest zijn. Een aantal teruggekeerde gevangenen uit Natzweiler en Dachau is in de gemeente neergestreken. Schut noemt in zijn boek verzetsheld Velo Bierman, Pim Boellaard, Pim Reijntjes en Boebie Brugsma.

Indië
Bernard Schut heeft niemand gevonden die wat over de CPN in de gemeente De Bilt kon vertellen. Wel sprak hij met de 91-jarige Max van den Berg in Amsterdam die de Februaristaking meemaakte. 'Hoewel de CPN een van de belangrijkste bloedgroepen van het verzet was werd de partij erg gewantrouwd. In de oorlog werd al met de Duitsers onderhandeld om lijsten van het verzet te pakken te krijgen van met name de CPN'ers, zodat die na de oorlog meteen uitgeschakeld konden worden.' Schut wijdt ook een hoofdstuk aan de politionele acties in Nederlands-Indië en de gevolgen daarvan. Die hebben heel veel geld gekost. Ook schrijft hij over de Indiëweigeraars. 'Een derde van de opgeroepen jongens die naar Indië werden gestuurd kwam niet terug van het inschepingsverlof.' Zuivering, berechting van politieke delinquenten en vooral de Indische kwestie hebben na de oorlog de politiek voor een groot deel bepaald. De wederopbouw kwam pas echt aan bod na de Indonesische onafhankelijkheid. Schut denkt dat Nederland het zonder de Marshallhulp niet gered had.

Sporen die vervagen
'Onherroepelijk vervaagt het beeld van de geschiedenis en gaan details verloren.' Bernard Schut vertelt over de vergeefse zoektocht naar gegevens over een Hongaarse jongen die voor de oorlog naar Nederland kwam om aan te sterken en bij een familie op de Bilderdijklaan is gebleven. In de oorlog kwam hij bij het verzet en liep een schotwond op. Hij trouwde na de oorlog met een verpleegster van de WA-hoeve waar hij verpleegd was. 'Zijn dochter had mijn vorige boek gelezen en gevraagd om informatie over haar vader, want die wilde nooit iets over die tijd vertellen, maar ik ben er niet achter gekomen.' Schut vindt het daarom jammer dat De muur van Mussert in Lunteren waar de NSB massabijeenkomsten hield verwaarloosd is.'Het is een restant uit een tijd die deel uitmaakt van onze geschiedenis waar je zuinig op zou moeten zijn en bewaren.'

Contact over het boek of de presentatie is mogelijk per e-mail schut.04@hetnet.nl of telefonisch: 030-2284676.