Wubben al 60 jaar orchideeënfan

door Rob Klaassen

Als je met Koos Wubben over orchideeën spreekt, gaat er een wereld open. Een vraag als: 'Waarom hij zich al 60 jaar bezighoudt met deze planten', is dan eigenlijk volstrekt overbodig. Je wordt als het ware ondergedompeld in een soort van college over orchideeën.

Koos - inmiddels 84 jaar oud - is deze week ook nog eens 59 jaar getrouwd met z'n vrouw Tonny. Op 1 november 2018 bestaat z'n bedrijf 60 jaar. Hij werkt nog dagelijks met zijn orchideeën samen met een parttime kracht.

Mooiers is er niet
Koos: 'In de jaren '55-'65 van de vorige eeuw kwam wanneer een heer een bloemetje voor een vrouw meenam, hij doorgaans uit op een bos anjers. Vandaar dat je toen veel anjerkwekerijen had. Dezelfde heer kocht in de periode '65 - '75 een bos rozen. Er ontstonden veel rozenkwekerijen. Vanaf eind jaren '70-'80 kocht hij orchideeën. Daarna zijn er geen andere planten meer voor in de plaats gekomen. De orchidee heeft het hoogste aanzien in de plantenwereld. De orchidee is de laatste jaren populairder geworden. Dit komt vooral ook omdat je tegenwoordig al orchideeën kunt kopen voor een paar euro in de supermarkt. Bovendien is de orchidee heel gemakkelijk te verzorgen. Een orchidee kan het hele jaar prachtig bloeien als je een paar spelregels in acht neemt. Van ruim 95% van de orchideeën, die bij de mensen thuis dood gaan, is de oorzaak dat er veel te veel water aan deze planten wordt gegeven. Veel mensen denken dat de orchidee uit het tropisch regenwoud komt en dat ze daarom veel water nodig hebben. Dat is een hardnekkig misverstand. Orchideeën vinden we namelijk niet in het tropisch regenwoud, maar in het tropisch nevelwoud. In het regenwoud zouden namelijk alle zaden wegspoelen. Door dat nevelwoud trekken de regenwolken, waar ze een spoor van kleine waterdruppels achterlaten. Dat is het ideale gebied in de tropen waar je orchideeën vindt'.

Verwondering
Koos: 'De Orchidee is zo bijzonder, vooral ook door de diverse wijzen waarop ze zich voortplanten. Daarvoor moet stuifmeel worden overgebracht. Deze voortplantingswijze gebeurt op verschillende manieren, vooral afhankelijk van de plek waar de orchidee voorkomt. Zo wordt de bestuiving in Zuid-Amerika gedaan door insecten, die hier dan honing als beloning voor terug krijgen. De insecten worden aangetrokken, doordat de Orchideeën hier heel krachtig geuren. Op een hoogte boven de 3000 meter komen bijna geen insecten voor. Het is er daar dan te koud voor. Wat we daar dan op die hoogte zien, zijn heel kleurrijke orchideeën, die nauwelijks geuren. Deze orchideeën trekken de kolibrie aan, die dus niet op de geur, maar op de kleur afkomt. In Afrika vinden we bijna uitsluitend witte orchideeën. Want het is daar de avond- en nachtvlinder, die voor de bestuiving zorgt en die op die witte kleur en de geur afkomt. Deze orchidee is in het duister nog goed waarneembaar. In Madagaskar zijn het zelfs vleermuizen, die de bestuiving regelen en in Azië kakkerlakken, omdat orchideeën daar op de liggende takken voorkomen. Als je je erin verdiept en er bij stil staat verwonder je jezelf continu'.

Bekerplant
Als Koos eenmaal over bijzondere planteneigenschappen vertelt, raakt hij niet gauw uitgesproken. Zo laat hij een bekerplant zien, die in de tropen nog vele malen groter is. In de beker van die plant huist onderin een muis. Die muis leeft van de insecten, die die bekerplant bezoeken. De plant leeft vervolgens weer op de ontlasting, die de muis in de beker achterlaat. Een zichzelf onderhoudend proces.

Familie
Koos heeft globaal nu zo'n 4.000 verschillende soorten orchideeën in z'n kassen staan. Hij werkt nu dus alleen samen met één parttime-medewerker. Hij heeft in het verleden vele medewerkers gehad. Een aantal van hen is terecht gekomen in leidinggevende posities, zoals hoofd van een Hortus Botanicus. Dat is zowel in Utrecht als in Leiden het geval. De vraag hoe hij dat allemaal als 84-jarige voor elkaar krijgt, beantwoordt hij schouderophalend: 'Tja, tot 80 jaar kan je jezelf niet echt oud noemen. Oud begint pas bij 80. Ik heb weliswaar een nieuwe heup en een nieuwe knie, maar het is echt nog goed te doen. Ik houd nog lezingen en geef vaak door heel Europa adviezen aan collega's. Wat ik erg leuk vind is, dat mijn dochten Ryan, die in Frankrijk samen met haar man daar een orchideeënkwekerij heeft, een steeds grotere bekendheid en waardering krijgt. Ze geldt als één van dé deskundigen op orchideeëngebied. Ze is inmiddels uitgegroeid tot een van de bekende gezichten op de beroemde jaarlijkse tentoonstelling in Parijs: de 'Jardin des Plantes'.

60 jaar
Op 15 november 2018 bestaat de Orchideeënkwekerij 60 jaar. Koos: 'Ik weet nog niet hoe wij dat gaan doen, maar dat zullen we niet onopgemerkt voorbij laten gaan. Toen ik 50 jaar bestond is er hier een grote manifestatie geweest. 60 jaar is nog meer. We zijn er nog over aan het nadenken. Iedereen hoort nog van ons'.