Westbroek wil bouwen

2 januari 2018, 15:00 Algemeen Algemeen

Hartekreet van dhr. G. Masmeijer uit Westbroek in 1963: 'Och ja, we weten het nog, voor 8 jaar was men in Maartensdijk nogal wild met ons, hoewel wij het altijd als een vernedering hebben gevoeld dat wij als zelfstandige gemeente werden opgeheven… Neem nu eerst het punt huizenbouw. Na 8 jaar Maartensdijk is er zegge en schrijven niet één woning in onze gemeente gebouwd. Het bouwplan dat er al was toen wij nog zelfstandig waren, ja wat wordt daarmee gedaan? Zelfs het krot dat naast het oude gemeentehuis staat en een schande is voor het dorp en een plaats wordt voor allerlei gevaren voor de jeugd, blijft er maar staan als sieraad tegenover de straks gerestaureerde toren der Nederlands Hervormde Kerk'….

Het realiseren van de zo vurig gewenste nieuwbouwwijk in Westbroek liet nog langer op zich wachten. Jonge gezinnen trokken weg en dat had ook z'n invloed op de school, de middenstand en het verenigingsleven. Plannen in 1976 voor nieuwbouw leverde 11 bezwaarschriften op van voornamelijk milieuorganisaties aangaande de grondwaterstand en de natuur in de Westbroekse zodden. Om de belangen van de Westbroekers zélf naar voren te brengen, organiseerden verontrustte dorpsgenoten zich in het 'Komité Westbroek Leefbaar'. Henk van Zijtveld vertelde jaren later: 'Komité Westbroek Leefbaar bestond uit vertegenwoordigers van het verenigingsleven, de kerk, het onderwijs, de gezondheidszorg, de autochtone bevolking en de zgn. nieuwkomers. We verzamelden 279 handtekeningen en steunbetuigingen. 98 % van de bevolking was vóór de nieuwbouwplannen.'

Met dit - ook nu nog zeker actuele artikel -opent het decembernummer (53) van S^t. Maerten, het tijdschrift van de Historische Vereniging Maartensdijk. Het nummer is verder gevuld met een artikel over het verenigingsleven in Maartensdijk, van Antonie van Harteveld over boerderijverplaatsingen. In een tweede artikel van Karien Scholten laat zij o.a. de commotie in 1999 rond een BSR-geval de revue passeren.

Het nummer is te verkrijgen bij Bouwman Boekhandel, Hessenweg 168, De Bilt, Van der Neut b.v., Groenekanseweg 5, Groenekan, Kapper Hans Stevens, Maertensplein 26, Maartensdijk en de Bilthovense Boekhandel, Julianalaan 1 te Bilthoven. [HvdB]

Steen
Huisarts Martin Smitt bepleitte tijdens een gemeenteraadsvergadering in Maartensdijk: 'Er vliegen in Westbroek niet alleen vogeltjes rond en er wonen niet alleen konijnen, er wonen ook mensen en daar dient ook rekening mee gehouden te worden.' Hij haalde vervolgens een baksteen uit zijn dokterstas en luisterde met zijn stethoscoop symbolisch of er nog leven in zat. Henk van Zijtveld: 'Maar de klapper was de manifestatie 'Open dag in een gesloten dorp' op 17 september 1977 van 7 uur 's ochtends tot 11 uur 's avonds. Het hele dorp deed mee. We lieten slagbomen neer aan de toegangswegen naar Westbroek. In optocht ging een stoet door het dorp met voorop fanfarecorps de Vriendenkring. Daarachter reden een boerenwagen met het bord 'Westbroek wil bouwen', een kraanwagen met bouwmaterialen en een Mallejan met heistelling en -paal. Op een platte wagen zaten CPJ-bruidsparen met het bord 'Wij willen huizen'. Zij brachten een nep-steen naar het bouwterrein.'
 

Architect
Niemand minder dan architect prof. Hertzberger, een artistieke man, was door de gemeente Maartensdijk benaderd om een nieuwbouwplan te maken voor Westbroek. Met nadruk moest hij in dit plan de cultuur-historische waarde van de bestaande bebouwing en het karakteristieke polderlandschap terug laten komen. Hertzberger ontwierp vanuit zijn filosofie, gericht op de persoonlijke wens van de bewoners, rijen huizen tot één architectonisch geheel. Samen zouden zij een boerderij vormen. 'De deel' noemde hij de smalle straat tussen de huizen en de nabijheid zou het contact tussen de bewoners bevorderen. Vooral vanaf de kerktoren zou dit mooi zichtbaar zijn… De karakteristieke lange percelen met sloten van de Westbroekse polder liet hij terugkomen in de indeling van de wijk. Maar het ontwerp was te kostbaar. De huizen moesten eenvoudiger en uiteindelijk tekende hij 40 sociale huurwoningen en goedkope koopwoningen. Woensdagavond 7 maart 1979 werd de eerste spade in de grond gezet met de kraan, bediend door voorzitter ven het Komité, Leen de Raadt. De huizen werden opgeleverd op 14 juni 1980.

Zucht
30 Jaar later verzucht Herman Hertzberger dat hij een compromis heeft moeten sluiten waarbij hij tot gebruik van veel baksteen werd gedwongen. Om toch gelegenheid te geven tot het uiten van eigenheid zocht hij zijn heil in details als een portiek met muurtjes om iets op te zetten. 'Er moet een structuur zijn die de gemeenschappelijkheid vertegenwoordigt, waarbinnen iedereen z'n eigen individualiteit kan vieren, tot uitdrukking kan brengen. Een ander verhaal wat niet overal bekend is, is dat ik er bij de aannemer op had aangedrongen, in mijn bestek had geschreven, dat de mensen zelf de kleur van hun huis mochten bepalen . Dit om toch de gelegenheid te geven die eigenheid uit te drukken. Dat heb ik bekend gemaakt op een bijeenkomst in het dorpshuis, op een avond dat iedereen kwam. Ik stelde voor aan de bevolking, jullie mogen een kleur kiezen… dan zorgen wij dat het in die kleur geverfd wordt… Ik zat achter een tafel en zou gaan noteren wat iedereen voor kleur wou hebben. Maar er kwam niemand bij die tafel en ik voelde al onraad… er was iets aan de hand. Ik zei toen, kom op jongens, zeg in welke kleur je je huis wil hebben. Er ging één man staan en die zei: We weten het al. En toen dacht ik, dit gaat fout. Ja, zeg het dan maar. Nou, we willen allemaal bruin. Toen heb ik blijkbaar heel teleurgesteld gereageerd en vonden ze dat zo zielig voor mij dat ze zeiden, Nou ja, we willen dan wel bruin of blauw. Ik reed laatst door het wijkje en zag ik tot mijn grote verrassing nu ook tegenstellingen in kleuren ontstaan. Het was voor mij wel een aangename verrassing dat daar nu inderdaad tot uiting komt wat ik eigenlijk gehoopt had.'

Later zijn er op beperkte schaal huizen bij gebouwd, maar niet meer in de stijl van Herman Hertzberger. Het aantal inwoners van Westbroek blijft groeien en ook nu is er weer vraag naar nieuwe huizen. Toch heeft dit niet kunnen voorkomen dat de winkels in het dorp zijn gesloten. Maar de school en het verenigingsleven zijn blijven voortbestaan.

(Karien Scholten)