In het van Boetzelaerspark in De Bilt werd 14 september 2013 onder grote belangstelling het Iers Hoogkruis onthuld. Het kruis staat symbool voor de geschiedenis van De Bilt dat toen zijn 900-jarig bestaan vierde.
In het van Boetzelaerspark in De Bilt werd 14 september 2013 onder grote belangstelling het Iers Hoogkruis onthuld. Het kruis staat symbool voor de geschiedenis van De Bilt dat toen zijn 900-jarig bestaan vierde.

Procesregels voor het plaatsen van kunst in de openbare ruimte

Algemeen Kunst & Cultuur

door Henk van de Bunt

In de raadsvergadering van 31 oktober 2017 kondigde het College van Burgemeester en Wethouders beleid aan voor het aanvaarden van kunst in de openbare ruimte. Hieraan is uitvoering gegeven door middel van een op 19 december vastgestelde procesbeschrijving, op basis waarvan een goede afweging van alle aspecten bij het plaatsen van kunst in de openbare ruimte is geborgd.

Is het door de Vrijmetselaars in Bilthoven geschonken kunstwerk op de rotonde Jan Steenlaan een religieuze uiting of niet? Op sociale media waren en zijn de meningen verdeeld en bij de Biltse politiek ook. Het leek het Biltse College dan ook verstandig dat er wat afspraken op papier werden gezet.

Ster
Het kunstwerk op de rotonde bij het station in Bilthoven is een geschenk van de vrijmetselaarsloge De Ster in het Oosten. Het is aangeboden aan de gemeente in het kader van het 100-jarig bestaan van Bilthoven. De Vrijmetselaars en Bilthoven hebben een lange band. Niet alleen door de loge, maar ook door Huize het Oosten, een in 1955 opgericht woon- en zorgcomplex voor senioren, gebaseerd op de waarden van de Vrijmetselarij. Op Facebook werd de suggestie gedaan dat het kunstwerk net zo goed in de voortuin van Huize het Oosten had kunnen staan. Het kunstwerk bestaat uit drie in cortenstaal uitgevoerde cirkels met daarin de passer en de winkelhaak, het beeldmerk van de Vrijmetselarij. Op de drie cirkels zijn spreuken uitgesneden: 'Ken u zelve', 'Op u komt het aan' en 'De mens tot steun'.

Ouverture
Het geven van medewerking aan het plaatsen van kunst vloeit voort uit de door de gemeenteraad vastgestelde 'Notitie Cultuurbeleid gemeente De Bilt 2016 - 2020 Van Ouverture naar Cantate'. Daarin is vastgelegd dat het College de kunst in de openbare ruimte in stand houdt en kansen benut voor het plaatsen van nieuwe kunstwerken. Een van de afwegingen daarbij betreft de kwaliteit van een te plaatsen kunstwerk. In de procesregels is naar de mening van het College vastgelegd dat bij het plaatsen van een kunstobject het algemeen belang gediend te zijn

Denkbeelden
Objecten die het uitdragen van specifieke overtuigingen en denkbeelden van religieuze, levensbeschouwelijke of politieke aard als doel hebben, acht het College niet in het algemeen belang. Bij het opstellen van de procesregels heeft het College uiteraard ook rekening gehouden met de inbreng van experts en andere betrokkenen. De procesbeschrijving heeft betrekking op het voornemen om ter uitvoering van het cultuurbeleid kunst in de openbare ruimte te plaatsen of om medewerking te verlenen aan een initiatief van derden en op aaanbiedingen om kunst in de openbare ruimte te plaatsen geheel of gedeeltelijk op kosten van de aanbieder of van derden. Onder openbare ruimte wordt de ruimte zichtbaar op en vanaf de openbare weg en de voor het publiek toegankelijke delen van terreinen, parken en gebouwen in beheer bij de gemeente of door de gemeente ten behoeve van een publiek doel in gebruik gegeven aan derden verstaan. Een beslissing over het realiseren van een kunstwerk in de openbare ruimte wordt genomen door het College.

Schenkingen
Over het aannemen van schenkingen op het gebied van kunst en erfgoed beslist het college. Ook het aannemen van geldmiddelen bestemd voor een kunst- of erfgoeddoel valt hieronder.

Prijzen die aan de gemeente of functionarissen van de gemeente worden verleend, vallen niet onder deze regeling. Schenkingen aan de gemeente met een beperkte waarde vallen niet onder deze regeling. Het betreft schenkingen met een waarde van minder dan 1000 euro die door de schenker niet bedoeld zijn voor plaatsing in publieksruimten of de openbare ruimte.

Toelichting
Wethouder Hans Mieras verwoordt het in de procesbeschrijving: 'Het betreft de invulling van het beleid over kunst in de openbare ruimte als verwoord in de cultuurnotitie Cantate. In het cultuurbeleid staat dat de gemeente de kunst in de openbare ruimte in stand houdt en de kansen benut voor het plaatsen van nieuwe kunstwerken. Daarnaast wordt vermeld dat het van belang is om de kunst- en cultuurhistorische objecten die van betekenis zijn voor de geschiedenis en identiteit van de kernen van de gemeente De Bilt voor onze gemeenschap te behouden en voor het publiek toegankelijk te blijven maken. Dit speelt bij verwerven van erfgoedobjecten. Veel kunstwerken hebben ook erfgoedwaarde. Er zijn verschillende aanleidingen voor het plaatsen van kunst. Als de gemeente - dus de Biltse samenleving - op enigerlei wijze de verantwoordelijkheid draagt voor het plaatsen van kunst, moet de medewerking van de gemeente het lokale belang dienen. Dat betekent dat kunst, die wordt geschonken als belichaming van uitingen die niet terug te leiden zijn tot een algemeen gemeenschapsbelang, niet met medewerking van de gemeente of mede op kosten van de gemeente wordt geplaatst. Uit de aanleiding voor de schenking of het initiatief en/of uit de thematiek van een kunstwerk kan worden afgeleid, of er sprake is een algemeen belang. Kunstwerken moeten verder voldoende artistieke kwaliteit hebben om bij te dragen aan de kwaliteit van de openbare ruimte. Het meewerken aan het plaatsen van kunstwerken die vooral als doel hebben het uitdragen van overtuigingen en denkbeelden van specifieke religieuze, levensbeschouwelijke of politieke aard, is niet in het algemeen belang. Vanuit de historische context kan hierop een uitzondering worden gemaakt (bijvoorbeeld het Bilts Hoogkruis)'. De afdeling Communicatie van de gemeente De Bilt vult desgevraagd nog aan: 'De procesbeschrijving geldt voor plaatsing van nieuwe kunstwerken. Van consequenties voor reeds aanwezige kunst is zodoende geen sprake'.

Zondag 8 oktober 2017 nam burgemeester Sjoerd Potters, namens het honderdjarige Bilthoven, een uniek beeld in ontvangst op de rotonde van de Jan Steenlaan. Het kunstwerk bestaat uit drie elementen die uit de grond lijken op te stijgen en vanuit verschillende richtingen zichtbaar zijn.