Herinneringen van Gijs Vonk

Door Henk van de Bunt

'Honderd jaar Bilthoven', het jubileumgeschenk van de Historische Kring De Bilt aan de inwoners van De Bilt ligt vanaf 30 november weer in de winkel. De eerste druk van 1000 exemplaren was medio oktober al uitverkocht.

Het boek beschrijft de geschiedenis van Bilthoven gedurende de 100 jaar van 1917 tot 2017 in 327 pagina's onderverdeeld in ca 35 onderwerpen met veel foto's in zwart/wit en kleur, met een harde kaft.

Sportfederatie
In het boek vertelt de oudste inwoner van Bilthoven Gijs Vonk over het leven in het Jodenkerkhof, grondgebied van de huidige Kwinkelier. Gijs Vonk, inmiddels 94 jaar oud, medeoprichter van de Biltse Sportvereniging, ontvanger in 2010 van de Ereprijs van De Biltse Sportfederatie, nog actief met het spel bowls en in zijn tuin bij zijn huis, brengt in herinnering de eenvoud, armoede en solidariteit van het Jodendom.

Schooiers
'Door de Bilhovenaren uit Noord werden de bewoners van het Jodenkerkhof 'schooiers' genoemd, maar als er feest werd gevierd - en elke gelegenheid werd aangegrepen om dat te doen - waren ze wel present en vierden ze mee. Dronkenschap kwam dan ook zelden voor. Tegen de vooroordelen ten gevolge van de armoede was weinig te doen. Armoede was er wel. Het was geen schande, maar wel een feit. Mijn moeder werd regelmatig aangeschoten met: 'Vrouw Vonk, heb je misschien een kwartje voor mij om brood voor het gezin te kopen? Vrijdag krijg je het terug, wanneer mijn man thuis komt'. Niet altijd kon het worden terug betaald. Mevrouw Vonk verzamelde kleding en schoenen voor het Leger des Heils en éénmaal per maand kwam het Leger met meerdere personen deze spullen ophalen, maakte muziek en kreeg koffie en erwtensoep. Moeder was erg vrijgevig'.

Groenten
'Elk huis had wel een groententuintje. Allerlei groenten werden er gepoot en geoogst. Veel ging de weckflessen in en wat over was naar de buren. Men leed in het Jodendom geen honger. Alleen in de oorlogsjaren was er gebrek en men vermagerde zienderogen. Ook de diaconie van de kerken had weinig meer om te geven. De bewoners waren overwegend protestants christelijk. De huisvesting was klein en armoedig. Één kraan was er in de keuken. Doch er was nog echt geen douche. De wekelijkse teil was ons bad. Zelfs Kees Boeke had geen douche. Hij ging zelf met een gieter het bos in en zocht een tak om de gieter aan op te hangen. Een touw deed de rest. Kees woonde toen in de Koekoeksdwarslaan. Alle woningen hadden wel een houten huisje achter het huis, waar de WC in ondergebracht was. Het leeghalen van de gierput was gelukkig geen alledaagse arbeid en kon verdeeld worden over je broers. Het onderhoud van de woningen liet wel te wensen over'.

Solidariteit
'Burenhulp en solidariteit waren vanzelfsprekend onder de bewoners van het Jodendom. Als de was werd gedaan, had de één een tobbe en de ander de wringer. Men hielp elkaar. Gedroogd werd de was op de bleek. In de winter was dat wel een probleem. Voor de verwarming van het huis werd de kachel gestookt met hout en dennenappels. Die waren er genoeg. Later werd het anthraciet. We waren arm, maar tevreden. We leefden met elkaar en zorgden dat niemand tekort kwam. Was er iets te vieren, dan gebeurde dat uitbundig. Als er een baby geboren werd kreeg de hele straat beschuit met muisjes. Roze, want er waren nog geen blauwe.'Het was een bijzondere buurt. Gelukkig is er een boek over geschreven. Vergeten wordt het nu niet'.

Boek
'Honderd jaar Bilthoven' kan telefonisch worden gereserveerd en/of vanaf 30 november worden afgehaald bij Bilthovense Boekhandel, Boekhandel Bouwman, Tobaccoshop Henk Hillen, The Readshop, Bruna, Dutchnet, Fa. van der Neut & Zn. en Primera.