Voortgang herinrichting van de Hooge Kampse Plas

In mei 2010 is gebiedsontwikkelaar K3Delta in samenwerking met het Utrechts Landschap gestart met de verondieping en herinrichting van de Hooge Kampse Plas in Groenekan. Het Utrechts Landschap heeft als eigenaar van de Hooge Kampse Plas opdracht gegeven aan K3Delta om deze voormalige zandwinplas en stortplaats om te vormen tot een prachtig natuurgebied. Het werk wordt door uitgevoerd in nauwe samenwerking met de klankbordgroep, bestaande uit Stichting Brigida, Dorpsraad Groenekan, Stichting Milieuzorg Zeist e.o., IVN-De Bilt e.o., Vogelwacht Utrecht, gemeente de Bilt, en Groenekans Landschap.

De Hooge Kampse Plas is begin jaren '70 ontstaan door zandwinning voor de aanleg van de A27. Er bleef een diepe plas over, die na de zandwinning is gebruikt voor het storten van bedrijfsafval (1974-1977) en baggerspecie uit het Amsterdam-Rijnkanaal (1978-1979). De bedoeling was om de plas weer als weiland op te leveren, maar de stank, die de plas toen produceerde, heeft er voor gezorgd dat men toen is gestopt. In combinatie met de steile oevers leverde deze situatie nauwelijks waarde voor de natuur op.

Herinrichting
Mede om de ecologische waarde van de plas te verhogen, is dit zogenaamde verondiepingsproject gestart. Daarbij wordt onder meer de verontreinigde bodem afgedekt. Fase 1 van de natuurontwikkeling bestaat uit het maken van eilanden, flauwe oevers met riet en ondiep water (circa 1,5 meter diep) aan de noordzijde van de plas. Door het ondiepe water kunnen waterplanten op de bodem groeien. De zuidzijde blijft minimaal 10 meter diep. Deze dieptesprong is een extra waarborg voor behoud van helder water, nu en in de toekomst. Helder water is van belang voor de diverse soorten eenden, die al duikend en op zicht hun voedsel moeten zoeken. Een belangrijk onderdeel is de aanvulling van de steile oever langs het fietspad, waardoor een stabiele oever ontstaat, die niet afkalft. Daardoor kan het fietspad worden behouden voor de toekomst.

Fasering en voortgang
Vanaf de start in mei 2010 is er inmiddels 1 miljoen m³ grond en waterbodem in de plas aangebracht. Voor de inrichting van het Noordelijk deel van de plas (fase 1), waarin ook eilanden worden gemaakt, is inmiddels de benodigde hoeveelheid toegepast. Het eerste compartiment (noordoostelijk deel) is in oktober 2014 opgeleverd. Het tweede compartiment (noordwestelijk deel) is de afgelopen jaren droog gepompt om de bovenlaag te laten 'rijpen'. Door weer en wind wordt een draagkrachtige korst gevormd, waardoor het terrein begaanbaar is geworden voor graafmachines. De ondergrond wordt eerst geëgaliseerd. Daarna worden de eilanden op de juiste hoogte aangelegd, inclusief een zandige bovenlaag. De ontstane begroeiing in dit compartiment is dus tijdelijk van aard en heeft bijgedragen aan de natuurlijke rijping van de ondergrond. Betreden van het droog gepompte deel is verboden ivm het gevaar van drijfzand. Ondanks dat er machines aan het werk zijn, zijn delen van de bodem nog erg zacht, waardoor voetgangers kunnen wegzakken.
Bij voldoende droge weersomstandigheden kunnen de werkzaamheden in het tweede compartiment dit najaar worden afgerond. Als het terrein te slecht begaanbaar wordt voor de graafmachines, worden deze werkzaamheden onderbroken en in het voorjaar alsnog afgerond. Tot slot wordt het compartiment weer onder water gezet en worden de dijken verwijderd.

Op basis van het huidige vultempo kan het gehele natuurontwikkelingsproject project, dus inclusief fase 2 (de herinrichting van de zuidzijde), in 2020 worden afgerond. De planning is wel afhankelijk van de vrijkomende hoeveelheden overtollige grond en waterbodem vanuit de omgeving.

Waterkwaliteit
De grond en waterbodem die in de Hooge Kampse Plas wordt aangebracht, wordt vooraf door een erkend bedrijf gekeurd en is veelal afkomstig van gemeenten en waterschappen. De aangevoerde waterbodem wordt via een vultrechter in de plas gebracht. Hierdoor is de vertroebeling van het water minimaal. Bij sommige partijen grond ontstaan schuimvlokjes, gevormd door natuurlijke eiwitten uit de bodem, die vaak binnen een etmaal vanzelf weer verdwijnen. De waterkwaliteit wordt vanaf 2010 elke twee maanden gemeten door het Biltse ingenieursbureau Sweco (voorheen Grontmij). Hieruit komt tot dusver naar voren dat de waterkwaliteit ruim binnen de ecologische normen blijft. Overigens controleert ook het Waterschap de waterkwaliteit regelmatig.

Flora & Fauna
K3Delta houdt zorgvuldig rekening met (beschermde) plant- en diersoorten die zij tijdens de uitvoering tegenkomt. Daar zijn ook ecologen van Stichting Het Utrechts Landschap bij betrokken. Ook wordt er dankbaar gebruik gemaakt van de vele waarnemingen die door de deskundige vogelliefhebbers van de Vogelwacht worden doorgegeven. Waarnemingen van verstoringen of bijzondere flora en fauna kunnen worden doorgegeven aan de boswachter Rob Veenbrink (030 - 220 55 55 of mail naar info@utrechtslandschap.nl). Voor de laatste ontwikkelingen kunt u kijken op  www.utrechtslandschap.nl.

Hooge Kampse Plas onderdeel 'Week van het Landschap'
Leuk om te melden: De Hooge Kampse Plas was dit jaar onderdeel van de 'Week van het Landschap', dat door het Utrechts Landschap werd georganiseerd. Genodigden en andere geïnteresseerden konden op 12, 13 of 14 oktober een kijkje nemen bij de plas. Over de 3 dagen zijn er meer dan 300 genodigden/bezoekers geweest.         (Wim Vermeule)