Nationale Coalitie tegen Eenzaamheid

7 juni 2017, 09:00 Algemeen Algemeen

door Walter Eijndhoven

Donderdag 1 juni organiseerden gemeente De Bilt en MeNS De Bilt de lokale werkconferentie 'Samen tegen Eenzaamheid'. De gemeenteraad in De Bilt vraagt aandacht voor en inzet op dit thema in de vorm van een plaatselijke aanpak. Het is nu aan gemeente en diverse maatschappelijke organisaties en haar vrijwilligers een plan van aanpak te maken.

Eenzaamheid is een divers en complex maatschappelijk probleem, met name onder ouderen. Door veranderende wetgeving in zorg en welzijn wordt het voorkomen en verminderen van eenzaamheid nu een belangrijke taak van de gemeente. Meer dan een miljoen landgenoten voelt zich sterk eenzaam. Het gevoel van eenzaamheid komt voor onder alle leeftijdsgroepen en in alle lagen van de samenleving en leidt tot gezondheidsrisico's en een tekortschietend gevoel van welbevinden en geluk. Daarom besloot Johan Slootweg, gemeenteraadslid voor de SGP, een motie in te dienen om dit heikele probleem aan te pakken.

Ongezond
Anne Brommersma, verantwoordelijk wethouder binnen de gemeente, is het hiermee volledig eens. 'Eenzaamheid is persoonlijk: de één wil graag de hele week alleen naar de tv kijken, terwijl een ander liever drie keer in de week mensen om zich heen heeft', vertelt Brommersma. 'Vraag is dus hoe wij aan een zorgzame samenleving kunnen werken. Chronische eenzaamheid is even ongezond als het roken van 15 sigaretten per dag. Daarom wil onze gemeente plannen maken met burgers, om eenzaamheid aan te pakken onder medeburgers'.

Ingrijpend
Prof. Dr. Anja Machielse, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht vertelt: 'Om eenzaamheid aan te pakken moeten wij eerst definiëren: wat is eenzaamheid eigenlijk? Volgens de geldende definitie is 'eenzaamheid het subjectief ervaren van een onplezierig of ontoelaatbaar gemis aan (kwaliteit van) bepaalde sociale relaties' '. De leeropdracht van Machielse is 'eenzame ouderen'. Uit haar onderzoek komt onder andere naar voren dat mensen, vaak na een druk en sociaal leven, ineens kunnen terugvallen naar sterke eenzaamheid. Meestal gebeurt dit na een ingrijpende levensgebeurtenis zoals echtscheiding, verlies van een dierbare of ernstig gezondheidsverlies. Ook zijn persoonlijke kenmerken als gebrek aan zelfvertrouwen, probleemoplossend vermogen en sociale vaardigheden van invloed op sterke eenzaamheid'.

Soorten
Machielse vervolgt: 'Uit ons onderzoek blijken twee soorten eenzaamheid te bestaan. De eerste is 'sociale eenzaamheid': minder contact met anderen dan gewenst, het ontbreken van vrienden, familie of het niet behoren tot een sociale groep. Hierdoor verliest iemand zijn eigenwaarde. Daarnaast komt 'emotionele eenzaamheid' voor: kwaliteit van het contact met anderen is minder dan gewenst, er ontbreekt een hechte, emotionele band'. Volgens Machielse is eenzaamheid een veel voorkomend probleem in ons land. Uit diverse onderzoeken blijkt dat van de groep '18 jaar en ouder' 30% matig eenzaam en 8% ernstig eenzaam is. Binnen de groep '75 jaar en ouder' blijkt echter 50% matig en 10% ernstig eenzaam (volgens de laatste gegevens uit de Gezondheidsmonitor, 2012). Machielse: 'Dat ouderen zich vaker eenzaam voelen dan jongeren valt eenvoudig te verklaren uit het feit dat steeds meer relaties bij ouderen wegvallen. Onder Westers allochtonen en Niet-Westers allochtonen liggen deze cijfers nog hoger'. Van de Westers allochtonen vindt 45% zich matig tot sterk eenzaam en onder de Niet-Westers allochtonen 60%.

Vaardigheden
Diverse maatschappelijke organisaties zoals Mens De Bilt, Nationaal Ouderenfonds, De Zonnebloem en Sensoor organiseren allerlei activiteiten voor burgers, van activerend huisbezoek en samen eten tot maatjesprojecten, begeleide uitstapjes, vakanties, inloophuizen en telefonische hulpdienst. Blijkbaar is dit nog lang niet genoeg. Vanuit de maatschappij wordt gevraagd om op elkaar te letten. Let op lichamelijke- en psychische signalen, buren met weinig sociale contacten, of een gebrek aan sociale vaardigheden, een soort noaberschap dus. Vanuit Mens De Bilt wordt iedereen die 80 jaar wordt actief benaderd met de vraag van eventuele eenzaamheid. Bij professionele organisaties moet de burger zelf hulp aanvragen. Zij werken veelal samen met wijkagenten en huisartsen, maar willen ook een buurtcirkel opzetten, om elkaar in de gaten te houden. Binnen de hedendaagse participatiemaatschappij moet iedere burger ook zijn eigen verantwoordelijkheid oppakken. In geval van eenzaamheid: waarom sluit ik mijzelf af?

Voorstellen
Diverse vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties brachten donderdag 1 juni een lijst in met verschillende voorstellen, binnen twee jaar te verwezenlijken. Onder andere een meldpunt voor eenzamen, een gemeentelijk ouderenbeleid, meer vrijwilligers vinden voor het Maatjesproject van Mens De Bilt, burgers moeten een mogelijkheid krijgen om ergens te kunnen komen, buurtinitiatieven, bankjes in het park, of op straat, om elkaar te ontmoeten, een netwerk in de buurt opbouwen en contact met buren. Kortom, er is nog een lange weg te gaan voor gemeente De Bilt en haar burgers.

Na het onderling brainstormen werden de suggesties uitgereikt aan initiatiefnemer Johan Slootweg. 'Er valt nog veel te doen op dit gebied voor de gemeenteraad. Hopelijk is alles binnen twee jaar gerealiseerd', aldus Slootweg. Wie meer interesse heeft in dit onderwerp, zie eenzaam.nl