Gemeente moet nieuw besluit nemen

door Henk van de Bunt

Het Biltse College moet van de rechtbank een nieuw besluit nemen over de monumentenstatus van het Julianacomplex in Bilthoven. Het oordeel is naar aanleiding van een beroep, dat de Vereniging van Eigenaren (VvE) van de flat had ingediend tegen het afwijzen van de monumentenstatus van de 'Dudokflat' door de gemeente.

Aan de Julianalaan bij station Bilthoven ligt het complex van Dudok uit de jaren vijftig van de vorige eeuw. Algemeen bekend is dat de Julianaflat van deze beroemde architect is, maar minder bekend is dat ook het lage deel waarin nu de Bilthovense Boekhandel is gevestigd, eveneens door Dudok is ontworpen.

Monument
Namens de Vereniging van Eigenaren 'Julianaflat II in Bilthoven' (VvE) was verzocht om aanwijzing van het Julianacomplex in het centrum van Bilthoven als monument. Het College van Burgemeester en Wethouders heeft dat verzoek afgewezen. Het complex, ontworpen door W.M. Dudok, bestaat uit een winkelpand, een flat van vijf bouwlagen en een bedrijfsruimte met bovengelegen appartementen. De commissie voor ruimtelijke kwaliteit van Mooi Sticht (monumentencommissie) heeft over de aanvraag geadviseerd en is van mening, dat het complex in aanmerking komt voor aanwijzing als gemeentelijk monument. De gemeente is eigenaar van het winkelpand. Het College voerde aan bij alle betrokken belangen, waaronder het financieel-economische belang van de gemeente, tot de slotsom te komen om het Julianacomplex niet in aanmerking te brengen voor de monumentenstatus. Hiertegen heeft de VvE beroep ingediend. De rechtbank heeft nu geoordeeld dat het college een nieuw besluit moet nemen.

Plannen
Al in 2009 is in verschillende plannen opgenomen, dat op de plek van Bilthoven Centraal (het kopgebouw van het Julianacomplex aan de Julianalaan 1) een poortgebouw is voorzien. Dit maakt onderdeel uit van de gehele aanpak om het centrum op te waarderen naar een centrum, dat volgens het College past van Bilthoven met een passend voorzieningenaanbod. In plaats van het lage winkelpand, waar nu de boekhandel gevestigd is, is voorzien in een enorm poortgebouw van 18 meter hoogte, dat nog ver zal uitsteken boven de Julianaflat. Het College heeft bij haar besluitvorming over de monumentenstatus, een brede belangenafweging gemaakt waarbij de monumentale waarde van het Julianacomplex niet doorslaggevend is geweest. De rechtbank vindt nu dat de herontwikkeling van deze locatie nog onvoldoende concreet is om de financiële belangen in het centrum zwaarder te laten wegen dan de monumentale waarde van het complex. Het college gaat, naar aanleiding van deze uitspraak, een nieuw besluit nemen.

Doos
De vereniging van eigenaren is fel tegenstander van sloop. Zij hoopt het complex, inclusief de 'zwarte doos', zoals het met zwart geglazuurd baksteen beklede pand wordt genoemd, op de gemeentelijke monumentenlijst te krijgen en zo te behouden. Zowel de gemeentelijke monumentencommissie als het Cuypersgenootschap (een landelijke vereniging, die zich inzet voor behoud van bouwkundig erfgoed, staan achter de vereniging van eigenaren. Kunsthistoricus Korine Hazelzet deed uitgebreid onderzoek naar de kunsthistorische waarde van het gebouw en gaf aan dat de drie-eenheid van het complex - de zwarte doos, de flat en een tweede flatgebouw aan de rooilijn van de Julianalaan - een bijzonder aspect is. De monumentencommissie was het daarmee eens en wilde het gehele complex daarom aanwijzen als gemeentelijk monument. Daarbij gaf ze aan dat het als eenheid is ontworpen door Dudok. De zwarte doos is zelfs onder de grond verbonden met de Dudokflat.

Ongegrond
Na afweging van alle betrokken belangen gaf het College aan het verzoek van de VvE af te wijzen: 'De locatie van het winkelpand is een locatie, waar op basis van de plannen voor het centrum van Bilthoven een herontwikkeling is gepland. Aan de herontwikkeling liggen diverse, door de raad vastgestelde, ruimtelijke en financiële kaders ten grondslag. Wij zijn tot de conclusie gekomen, dat het financieel-economisch belang van de ontwikkeling van het centrumgebied zwaarder weegt dan het cultuurhistorische belang om het Julianacomplex in zijn geheel aan te wijzen als monument'. Hiertegen heeft de vereniging van eigenaren beroep ingediend. De rechtbank heeft nu geoordeeld dat het College, met inachtneming van de uitspraak, een nieuw besluit moet nemen. Het college volgt deze uitspraak op.