Een stralende 105-jarige met burgemeester Bas Verkerk.
Een stralende 105-jarige met burgemeester Bas Verkerk.

Burgemeester feliciteert Rachel Polak met 105de verjaardag

Algemeen Ouderen

door Guus Geebel

'Als je oud wordt kan je verhalen vertellen', zegt Rachel Polak-de Jong op 15 december. Zij werd in 1911 op die dag geboren en groeide op in een Joods arbeidersgezin in Amsterdam Oost. Het was op haar verjaardag een komen en gaan van mensen die haar kwamen feliciteren. Namens het gemeentebestuur kwam burgemeester Bas Verkerk haar gelukwensen met deze bijzondere verjaardag.

Rachel Polak vindt dat de dagen voorbij vliegen. 'Er zijn hele mooie dagen, maar ook hele slechte dagen.' Haar leven is grotendeels beïnvloed door de Tweede Wereldoorlog. 'In de oorlog is mijn hele familie omgekomen, in totaal 41 mensen. Daarbij zijn mijn vader, mijn moeder, mijn zusje en mijn man. Het enige wat ik heb overgehouden is mijn dochter Manuela. Toen zij ondergebracht was en mijn man en ik op het punt stonden naar Polen te gaan zei hij, jij hebt een persoonsbewijs. Dat had ik ongevraagd van het verzet gekregen, maar hij had dat nog niet. Mijn man werd afgevoerd en ik ben met een vriendin mee naar huis gegaan waar ik enkele weken bleef. Ik moest onderduiken en ik vond deelnemen aan de maatschappij het meest voor de hand liggen. Ik dacht dat de oorlog twee maanden zou duren, maar het duurde nog twee jaar. Al die tijd heb ik als assistent-huishoudster in een opvanghuis voor meisjes in Haarlem gewerkt. Het was een open huis, wat betekende dat de meisjes overdag naar school of naar hun werk konden en 's avonds binnen moesten zijn. Ik hielp de directrice en 's avonds hield ik de meisjes bezig.'

Jeugdherinneringen
Haar vroegste herinneringen waren de zondagse wandelingen met haar vader die dan met een wandelstok liep. 'Ik was een jaar of tien, twaalf en als ik onderweg moe werd vroeg ik of ik even met de wandelstok mocht lopen, want dat vond ik heerlijk. We woonden bij de Ringvaart waar alle bootjes doorheen kwamen die van de groenteveiling kwamen. Bij het toenmalige Weesperpoortstation gingen we uitrusten en kijken hoe de mensen naar de trein gingen. De reisbagage zat in een rieten koffertje en soms zag je een man uit de Weesperstraat aan komen hollen die zijn koffertje door een coupéraam waar iemand uithing naar binnen gooide. Even later zag je hem op de treeplank staan en hoorde je de trein tuf tuf tuf…'

Dochter
In de oorlog wist ze niet waar haar dochter was. Dat hoorde ze pas in 1944 in de Hongerwinter. 'Toen kreeg ik haar adres in Nieuw Vennep. Ik ging er op een fiets zonder banden heen en mocht daar blijven slapen. Ik herkende mijn eigen kind niet meer. Ze was weggegaan met een paar prachtige donkere vlechten en ze had nu een kortgeknipt koppie. Er was geen warm water en alleen maar groene zeep en haar haar was goudgeel van de zon geworden. We moesten helemaal aan elkaar wennen.' Rachel Polak heeft twee kleinkinderen en er zijn vier achterkleinkinderen. Vanaf 1994 woont ze in Maartensdijk. Het nieuws houdt ze wel bij maar niet alles. 'Oud worden is niet moeilijk, maar oud zijn is heel moeilijk, dat moet je leren. Als je de tijd krijgt zoals ik dan leer je het wel, maar leuk is het niet want je kunt aan niets meer deelnemen.' Waar ze vooral op bij wil blijven is de politiek. Dat vindt ze heel belangrijk. Vanaf de oprichting is ze lid van de PvdA. In haar jeugd was ze aangesloten bij de Arbeiders Jeugd Centrale (AJC). 'Daar leerde je alles.'