Betty Bausch-Polak krijgt in Veenendaal de koninklijke onderscheiding van burgmeester mr. Wouter Kolff. (foto Bert van Garderen)
Betty Bausch-Polak krijgt in Veenendaal de koninklijke onderscheiding van burgmeester mr. Wouter Kolff. (foto Bert van Garderen)

Onderscheiding voor Betty Bausch-Polak

Algemeen Ouderen

Na een gastles op het Ichthus College in Veenendaal heeft Betty Bausch-Polak (97 jaar) een Koninklijke Onderscheiding gekregen. In de herfst van 1944 was zij ondergedoken aan de Hercules Segherslaan in Bilthoven en werkte haar man als administrateur op de school van Kees Boeke.

Na hun beider arrestatie werd haar echtgenoot gefusilleerd aan de rand van Veenendaal. Tijdens de herdenking aldaar legde ook Jos Heuer bloemen namens de De Werkplaats Kindergemeenschap.

Aanslag
Op maandag 20 november 1944 werden de Bilthovenaren Pieter ter Beek en Philip de Leeuw gefusilleerd aan de rand van Rhenen en Veenendaal. Het zogenaamde kruis op de berg, markeert nog altijd deze plek. De joodse verzetsman de Leeuw was niet afkomstig uit Bilthoven, maar woonde daar tijdelijk. Door toedoen van Joep Huffener waren hij en zijn joodse echtgenote daar terechtgekomen. Samen met de Bilthovenaren Joep Huffener en Machiel Balk probeerde hij daar begin november 1944 een spoorlijn op te blazen. De aanslag mislukte en Balk raakte daarbij levensgevaarlijk gewond. Huffener kon zich verborgen houden, maar De Leeuw werd samen met zijn vrouw Betty gearresteerd. Later volgde ook andere verzetsmensen uit Bilthoven als Pieter ter Beek en Zus Boerma. Ter Beek en De Leeuw werden tijdens hun verhoren gemarteld, maar noemden geen namen. Echtgenote Betty kwam vrij, maar zocht in wanhoop later contact met de SD om uit te vinden wat er met haar man gebeurd was. De ondergrondse uit Bilthoven vond dat dusdanig verdacht dat ze haar als potentieel gevaarlijk aanmerkte. 'Ten onrechte', bleek uit justitieel onderzoek net na de oorlog.

Hertrouwen
Lang na de oorlog hertrouwde Betty met de kunstenaar Dolf Bausch. Samen zetten zij zich onder meer in voor de Nierstichting. Na het overlijden van haar tweede echtgenoot, schreef Betty haar boek 'Bewogen stilte' en werd ze gevraagd om op scholen haar verhaal te vertellen. Ze sprak onder meer in de VS en nu nog regelmatig in Duitsland en in Nederland, waarbij ze waarschuwt voor de gevaren van groepsdenken en discriminatie. Vorig jaar kreeg ze in Duitsland het Bundes-verdienst-kreuz en nu is ze benoemd tot Ridder in de orde van Oranje-Nassau.

Werkplaats
Tijdens de gastles op het Ichthus College in Veenendaal was ook Jos Heuer van De Werkplaats Kindergemeenschap aanwezig. Hij was uitgenodigd door Constant van den Heuvel, docent Geschiedenis op het Ichthus en schrijver van het boek 'Het kruis op de berg. De fusillade van 20 november 1944 tussen Rhenen en Veenendaal'. Heuer heeft Betty Bausch-Polak uitgenodigd om naar De Werkplaats te komen en een ontmoeting te hebben met werkers en medewerkers. Na de gastles bracht Heuer een bloemenhulde bij het kruis op de berg. Tijdens die bijeenkomst sprak onder meer oud-premier Jan Peter Balkenende.

Jos Heuer van De Werkplaats Kindergemeenschap legt bloemen bij het kruis op de berg voor de gevallen medewerker Philip de Leeuw. (foto Bert van Garderen)