Op de pony's rond de ijsbaan.
Op de pony's rond de ijsbaan.

Over de geschiedenis van het Biltsche Meertje

Algemeen Natuur & Milieu

door Henk van de Bunt

Zaterdag 15 oktober verzorgden vrijwilligers het inmiddels jaarlijks onderhoud rondom het 'oude' Biltsche Meertje op de Gregoriuslaan te Bilthoven. Met medewerking van de gemeente De Bilt was bereikt dat het terrein al wat gemakkelijker toegankelijk was. Het struikgewas, veelal bestaande uit bramenstruiken en andere ruige beplanting, zorgt ervoor dat het terrein weinig wandel- en speelruimte biedt. Vandaar dat er jaarlijks tenminste eenmaal goed gesnoeid moet worden.

Het 'oude' Biltsche Meertje wordt door hondenbezitters en (school-)kinderen druk bezocht. Ondanks dat recent vuilnisbakken juist uit kostenoverweging door de gemeente zijn verwijderd hopen de organisatoren toch voor hondenpoep een prullenbak aan het begin van het park te krijgen. Kinderen van de Theresiaschool helpen maandelijks mee, om (snoep-)papier en ander vuil af te voeren.

1926
Het meertje is ontstaan uit een zanderij. Er was ter plekke zand gewonnen dat nodig was voor de aan te leggen spoorbaan Utrecht – Zwolle. Daar er een hoogteverschil van maar liefst vijf meter was in het landschap tussen de stations Bilthoven en Den Dolder en men diende te zorgen voor een gelijk-oplopende spoorbaan was verhoging van het tracé noodzakelijk. In 1926 lijkt het Biltsche Meertje wel een zwembad, al is de waterstand wat laag. Voor de de niet verwende jeugd in die dagen zal het pootjebaden een leuke bezigheid geweest zijn.

Hulpspoor
Tussen 1861 en 1863 was er volgens de bronnen een hulpspoor naar de zanderij, dragend de naam Biltsche Meertje KM 9-10. Op 20 augustus 1863 werd het enkelsporige traject Utrecht-Hattem in gebruik genomen. In 1912 werd de zanderij Het Biltsche Meertje verkocht aan een particuliere eigenaar. De ontstane plas had inmiddels een recreatieve bestemming gekregen. Op warme zomerdagen werd de plas niet alleen door de Bilthovense jeugd, maar ook door Utrechters gewaardeerd. Handicap was echter dat het waterpeil erg schommelde. Bovendien zorgden voor- en najaarsstormen ervoor dat er veel zand uit de omringende omgeving in de plas woei met als gevolg verzanding. Maar desondanks werd Het Biltsche Meertje in 1911 als lokkertje genoemd in de prospectus betreffende het te ontwikkelen villapark Drakesteyn (1911).

IJsclub
De bebouwing van Bilthoven Noord vorderde nadien gestaag. In 1926 kwam de R.K- kerk Onze Lieve Vrouwe van Altijddurende Bijstand gereed, alsmede de pastorie en de St. Theresia van Lisieuxschool. In die tijd had het meertje in de wintermaanden ook een bestemming gekregen. Op 30 september 1924 was de IJsclub Het Biltsche Meertje opgericht. Op de kaart is aan de rechterkant het clubhuis te zien en in het water staan de masten die voor de verlichting van de ijsbaan moesten dienen.

Pony
In mei 1963 wendt de heer J.W.Weimar van de Palestrinalaan in Bilthoven zich tot het bestuur van de ijsclub. Hij is van plan een ponycentrum op te richten en is op zoek naar een geschikte locatie voor een trainingscentrum voor zijn binnenkort aan te schaffen IJslandse pony's. Het terrein van de ijsclub lijkt hem zeer geschikt voor dit doel. De pony's zouden er vrij kunnen rond lopen en voor de trainingsritten loopt er een goed berijdbaar pad rond het meertje. Voor dit soort pony's is geen stal nodig. Alleen een beschutte schuilplaats en die is op het terrein wel te vinden. De ijsclub heeft wel oren naar dit plan. In januari1964 wordt een overeenkomst met de heer Weimar gesloten voor het in bruikleen krijgen van het terrein voor de periode van vijf jaar. Hij verplicht zich het gehele terrein te onderhouden, ongewenste bezoekers te weren, bij vorst periodes de pony's op stal te houden, de ijsbaan schoon te houden en te zorgen voor bediening van het buffet in het clubhuis.

Nieuwe school
Helaas is er al vele jaren geen meertje meer te vinden tussen de spoorlijn en de r.-k. kerk. Het grondwaterpeil daalde in de loop der jaren steeds meer. In 1966 verkocht de ijsclub het terrein aan de gemeente De Bilt. Voor de bouw van de Kleuterhof St. Janneke werd één van de laatste stuifduinen in de omgeving van het meertje afgegraven en met dat zand werd het meertje grotendeels gedempt. En toen er ook nog veel zand overbleef na de totstandkoming van de wijk Centrum-2, werd ook dat zand in het ooit mooie meertje gedumpt. De kleuterschool is inmiddels afgebroken en ook de in de jaren twintig gebouwde Theresiaschool. Er werd voor de huidige basisschool een nieuw gebouw gerealiseerd, gelegen op het terrein waar zich vroeger dit meertje bevond.

Geraadpleegde artikelen zijn van Hans de Groot en van Historische Kring D'Oude School. Foto's uit de digitale verzameling van Rienk Miedema [HvdB]

In het niet te diepe meertje was het leuk varen.
Op deze prentbriefkaart uit 1926 was het Biltsche Meertje (omgeving Gregoriuslaan Bilthoven) nog een echt meertje.